پایگاه خبری دانشگاه بوعلی سینا- بسنا

به گزارش خبرنگار پایگاه خبری دانشگاه بوعلی سینا، بسنا، دکتر علی محمدی عضو هیأت علمی دانشگاه و از اساتید گروه ادبیات فارسی، امروز در سخنرانی خود با محوریت "تربیت در شاهنامه"، در سالن شهید چیت سازیان دانشکده علوم انسانی که به همت انجمن علمی علوم تربیتی برگزار شده بود، اظهار داشت: من با شاهنامه بیگانه نیستم ولی تا کنون به این بعد از شاهنامه توجه نکرده بودم و آن را از لحاظ تربیتی مورد بررسی قرار نداده بودم. این موضوع برای شخص من هم بسیار جالب و حائز اهمیت بود‌.

وی افزود: فردوسی در ۳۲۹ متولد شده است. در این دوره اگر بخواهیم فردی مهم را که در این دوره متولد شده است و در مورد مسائل حکومتی، سیاسی و اجتماعی نقش داشته است، نام ببریم آن فرد صاحب ابن ابعاد است. صاحب ابن ابعاد، وزیر و دانشمند این دوره بوده است و خدمت های بسیاری به ایران اسلامی کرده است. به قدری نقش او در ایران برجسته بود که سده چهارم را سده صاحبی می‌نامند.

دکتر محمدی افزود: از فعالیت های مهم صاحب ابن ابعاد، ساختن کتابخانه در اصفهان و ری قدیم و پرورش دانشمندان بسیاری بوده است. با همین گوشه تاریخ می توان دوره فردوسی را تجسم کرد. ما کشوری صاحب کتاب ، مدرسه و دانشگاه بودیم و پزشک و دانشمندان زیادی داشتیم. یک قومی بود که به داشته های اندک خودش می بالید. در این دوره تهی شدن از همه داشته ها وجود داشت.

وی ادامه داد: زمانی که هویت ایرانی زیر سؤال برده می شد و به داشته هایمان به چشم ننگ نگاه می کردیم فردوسی شاهنامه را سرود. در این زمان مردم به باورها، فرهنگ و زبانشان بازمی گردند. مردم ایمان پیدا کردند که پوچ نیستند و آرمان هایی دارند که می توانند به آنها برسند، بنابراین شاهنامه زبان فارسی را زنده کرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه، بیان کرد: ریشه کلمه اخلاق خَلق و خُلق است و هردو در زبان فارسی به معنای خوی است. زمانی اخلاق موضوع رسمی بوده است و همه مردم الزام داشتند که آن را رعایت کنند. یعنی جنبه دینی و فرمانی داشته است. ولی در روزگار ما اینگونه نیست. نمی توان خوی ها را قانونی کرد. دنیا در حال حرکت بر علیه اخلاق قانونی است.

وی اضافه کرد: انسان ها متنوع هستند و خوی ها نیز متنوع است. بنابراین نمی شود چیزهای متنوع را قانونی کرد. بخش عظیمی از شاهنامه شرح اسطوره ها است‌. بنای اسطوره های ایرانی بر خیر و شر نهاده شده است. نیکی و بدی مداوم در حال جنگ هستند، بنابراین جنگ یکی از ویژگی های اسطوره است‌. بنابراین حماسه ها با جنگ در ارتباط است.

دکتر محمدی گفت: شاهنامه را می توان یک کتاب اخلاقی دانست. در اصل اسطوره ها بر مبنای اخلاق بنا نهاده شده اند. یک نوع کتاب داریم به نام اخلاق دینی که تمام نکات اخلاقی را از کتاب های مقدس بیرون می آورد. برخی از کتاب های اخلاقی نه براساس دین بلکه براساس عقل و حکمت نوشته شده است. به عنوان مثال خواجه نصیرالدین طوسی دو کتاب اخلاقی دارد . اخلاق محتشمی که بر پایه احادیث و آیات دین نوشته شده است و دیگری اخلاق ناصری که مبتنی بر فلسفه و حکمت است‌.

وی بیان کرد: جز این دو دسته کتاب دیگری هم هست که تلفیقی از این دو مورد است یعنی کتابی که بر پایه فلسفه و دین باشد. شاهنامه در ظاهر کتاب اخلاقی نیست، ولی اخلاق در بطن آن فرورفته است. کتاب هایی که به طور غیر مستقیم به اخلاق می پردازند مؤثر تر از کتاب های اخلاقی هستند.

دکتر علی محمدی ادامه داد: در اینجا به داستان سیاوش اشاره می کنیم و اینکه چقدر در مقابل خواسته شوم سودابه ایستادگی کرد و چه سختی هایی متحمل شد. این نشانه ای از اخلاق به نام مروت و جوانمردی است. بنابراین تمام خصوصیات سیاوش در شاهنامه الگوی اخلاقی است. در داستان های گذشته اخلاقی تر از داستان سیاوش وجود ندارد.

خبرنگار: معتمد

عکاس: طاووسی