دکتر شریفی در نشست مجازی معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی اعلام کرد:
ایجاد سازوکار تامین اعتبارات پژوهشی مبتنی بر تقاضا (ستاپ)؛ از اقدامات مهم وزارت علوم
دکتر محسن شریفی، مدیرکل دفترسیاستگذاری وبرنامه ریزی امورپژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در نشست مجازی معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی گفت: ایجاد سازوکار تامین اعتبارات پژوهشی مبتنی بر تقاضا است (گرنت بادی یا ستاپ) و به‌دنبال آن فراهم‌سازی الزامات هدفمندی و تقاضا محور شدن تحقیقات تحصیلات تکمیلی از اقدامات مهم وزارت علوم است.
تاریخ انتشار: ۱۶:۰۹ - ۳۱ ارديبهشت ۱۳۹۹
به گزارش بسنا و به نقل از وزارت علوم، در نشست مجازی معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی که با حضور قائم مقام وزیر علوم و معاون و مدیران معاونت پژوهش و فناوری در محل این وزارت برگزار شد، دکتر محسن شریفی، مدیرکل دفترسیاستگذاری وبرنامه ریزی امورپژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه پروژه‌های پژوهشی تحصیلات تکمیلی (پایان نامه‌ها و رساله‌ها) از ظرفیت‌های بزرگ مجموعه آموزش عالی می‌باشند، اظهار داشت: این پروژه‌ها می‌توانند علاوه بر خدمت به توسعه علمی کشور در ارائه راه حل‌ها برای برون رفت از چالش‌های فراروی کشور موثر بوده و نه تنها موجب کسب اعتبار گردند، بلکه برای مردم ثروت ملّی و رفاه به ارمغان بیاورند.
وی افزود: در چنین شرایطی لازم است رویکرد اجرایی به گونه‌ای باشد که به غیر از پژوهش‌های بنیادی، حتی الامکان برای هر پروژه پژوهشی، مشتری وجود داشته و برای رفع نیاز پژوهشی دستگاه‌های اجرایی کشور به خدمت گرفته شوند.
دکتر شریفی در ادامه گفت: یکی از اهداف مهم وزارت علوم، سیاست گذاری و برنامه ریزی برای توسعه آموزش عالی و پژوهش و فناوری متناسب با نیاز‌ها و ضرورت‌های اولویت دار کشور بر مبنای تقاضا‌های اجتماعی، تحولات علمی و نیاز‌های بازار کار می‌باشد.
وی افزود: از اقدامات مهم وزارت علوم در این راستا، ایجاد سازوکار تامین اعتبارات پژوهشی مبتنی بر تقاضا است (گرنت بادی یا ستاپ) و بدنبال آن فراهم سازی الزامات هدفمندی و تقاضا محور شدن تحقیقات تحصیلات تکمیلی است و قرار است در افق ۱۴۰۴ حدود ۲۰ درصد پژوهش‌ها در دانشگاه‌ها و حداقل ۵۰ درصد در پژوهشگاهها بر اساس سفارش و تقاضای مشتری صورت گیرد و گرنت کامل دریافت کنند.
دکتر شریفی در خصوص هدفمندسازی پایان نامه‌ها و رساله‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی گفت: در این راستا هدایت اعتبارات پژوهشی دستگاه‌ها و شرکت‌ها به سوی رساله‌ها وپایان نامه‌های تحصیلات تکمیلی، باید به گونه‌ای باشد که هزینه‌های پژوهشی در مؤسسات آموزش عالی و همچنین هزینه زندگی دانشجویان از محل اعتبارات پژوهشی کارفرمایان طرح‌ها تأمین شود.
وی با بیان اینکه ستاپ در چارچوب و مقررات «آیین‌نامه اجرایی سامانه تأمین اعتبار پژوهشی» اجرا می‌شود، گفت: بنابراین مسئولیت حقوقی و مالی قرارداد‌های منعقده بر عهده مرکز مجری است وهمه ستاپ‌ها دارای شیوه اجرایی یکسان، ولی دارای نظام حسابداری مستقل هستند وعملیات مالی ستاپ در قالب یکی از حساب‌های مجری ثبت و نگه‌داری می‌شود و هرسال گزارش عملکرد مالی و اجرایی آن به صورت شفاف در اختیار عموم قرار می‌گیرد.
وی در ادامه گفت: آیین نامه سازوکار تامین اعتبارات پژوهشی مبتنی بر تقاضا در راستای دست یابی به اهداف فوق تنظیم شده و انتظار می‌رود که دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی برای تحقّق الزامات آیین نامه، با دبیرخانه و مرکز مجری همکاری لازم را داشته باشند.
دکتر شریفی افزود: بسیاری از کشور‌های جهان هدایت پژوهش‌های هدفمند را از طریق تاسیس صندوق‌های تخصصی تخصیص اعتبار پژوهشی صورت داده اند. ازمزایای تاسیس این صندوق‌ها این است که بر اساس توانمندی‌های دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی وهمچنین نیازمندی‌های جامعه و صنعت می‌توان به مواردی از قبیل: امکان صرف منابع مالی برای حل مشکلات اساسی دستگاه‌ها وکشور (به خصوص در شرایط محدودیت بودجه)، امکان جهت دادن به پژوهش‌های کشور به سمت حوزه‌های مهم هدف (در هر زمان و تحت هر شرایطی)، زمینه سازی برای مدیریت ظرفیت جذب دانشجوی تحصیلات تکمیلی، فراهم آمدن شرایط برای تخصیص منابع جدید به زیر ساخت‌های دانشگاه، امکان پذیرش دانشجو در رشته‌های مختلف مورد نیاز وافزایش اشتغال پذیری دانشجویان اشاره کرد.
مدیرکل دفترسیاستگذاری وبرنامه ریزی امورپژوهشی وزارت علوم با بیان اینکه در اسناد بالادستی راهبردها، اقدامات و اولویت‌هایی پیش‌بینی شده که کاملاً با بکارگیری این شیوه برای هدفمندسازی پژوهش‌ها انطباق دارد، گفت: براساس تبصره ۱ بند ج ماده ۶۴ قانون برنامه ششم توسعه، دستگاه‌های اجرایی مکلفند با رعایت چارچوب نقشه جامع علمی کشور، اولویت‌های تحقیقاتی خود را به تصویب شورای عالی عتف برسانند و همچنین به موجب بند ۱ سیاست‌های مذکور، تکالیف و وظایف دانشجویان دکترا که اعم از پایان‌نامه آن‌هاست باید در چارچوب اولویت‌های نقشه جامع علمی کشور و مبتنی بر نیاز تعیین و بررسی شود.
وی افزود: براساس بند ۷ این سیاست‌ها، دانشجویان دکترا باید تمام وقت باشند و از آنان حمایت شود و اجرای این آیین‌نامه می‌تواند پذیرش دانشجو را به سمت رشته‌های مورد نیاز جامعه هدایت کند.
دکتر شریفی گفت: ستاپ یک سازوکار اجرایی است که در چهار شاخه علوم‌انسانی و هنر، فنی و مهندسی، کشاورزی و دامپزشکی و علوم‌پایه راه‌اندازی می‌شود ومرکز مجری منظور مرکز پژوهشی است که به عنوان مسئول اجرای طرح انتخاب و اعلام شده و اعتبارات لازم از جانب وزارت به آنجا ابلاغ می‌گردد.
دکتر شریفی در خصوص انواع اعتبار‌های پژوهشی مورد حمایت ستاپ به مواردی از قبیل اعتبار پژوهشی رساله‌ها و پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی و دکترا و کارشناسی ارشد، اعتبار پژوهشی پروژه‌های پسا دکترا وطرح‌های مورد حمایت ستاپ دارای مشتری و کارفرمای مشخص است و تمام یا بخش قابل توجهی از اعتبار از جانب آن‌ها تأمین می‌شود، اشاره کرد.
وی افزود: ویژگی‌های طرح‌های مورد حمایت ستاپ مواردی از قبیل: پاسخ به یک تقاضای مشخص، شرح خدمات ارائه شده مورد تایید کارفرما باشد، متقاضی عضو گروه، هسته یا آزمایشگاه پژوهشی و تحقیقاتی باشد، پیشنهاد‌هایی که دارای همکار بین‌المللی باشد و طرف خارجی بخشی از بودجه را تأمین کند، همکاران متقاضی از اعضا هیأت علمی و پژوهشگران درون یا برون موسسه باشند و بالاخره تجهیزات و امکانات مورد نیاز در اختیار باشد ودر پی پاسخگویی به چالش فناورانه و ملی باشد را شامل می‌شود.
دکتر شریفی در ادامه گفت: فرایند اجرای پروژه پژوهشی با نهایی شدن اختصاص اعتبار پژوهش آغاز می‌شود. دانشجویی که از اعتبار کامل برخوردار شود موظف به حضور تمام وقت در موسسه است. کفایت پژوهش و مجوز برگزاری دفاع براساس شیوه‌نامه معمول موسسه حالات ممکن در زمان دفاع دانشجو براساس نظر هیات داوران و کارفرماپس دفاع موفقیت آمیز استاد راهنما موظف به ارائه مستندات جلسه دفاع به دستگاه است.
وی افزود: اعتبار پژوهشی کامل شامل هزینه نیروی انسانی دانشجویی / پژوهشگر پسا دکترا و هزینه‌های استفاده از نیروی انسانی متخصص و زیرساخت‌های موجود در موسسه می‌باشد و به همین دلیل ۶۰ درصد اعتبار پژوهشی به دانشجو پرداخت می‌شود و ۴۰ درصد باقیمانده اعتبار پژوهشی بعد از پایان موفقیت‌آمیز پروژه بابت هزینه‌های اجرای پژوهش در اختیار موسسه قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه مدت اعتبار پژوهشی هر پژوهشگر پسا دکترا ۱۲ ماه است، ولی می‌تواند بنا بر درخواست موسسه و تأیید دستگاه و ستاپ به حداکثر ۲۴ ماه افزایش یابد، گفت: زمان رسمی آغاز پرداخت‌ها به موسسه پس از انعقاد قرارداد و اعلام تاریخ مرجع در سامانه ستاپ بوده و فرایند اختتام پروژه پژوهشی در سامانه بروز رسانی اطلاعات مالی پروژه توسط سامانه، انجام اقدامات لازم جهت پرداخت مبالغ باقیمانده توسط مرکز مجری، بررسی درخواست اختتام پروژه توسط موسسه و متقاضی فناوری، ثبت درخواست اختتام و ارسال گزارش پایانی توسط هیات علمی آیین نامه به کلیه موسسات ابلاغ شده است.
دکتر شریفی با بیان اینکه مرکز تحقیقات و سیاست علمی کشور به عنوان مجری انتخاب شده است، گفت: بودجه اولیه طرح به مبلغ ۳۰ میلیارد ریال از طرف معاونت پژوهش و فناوری به دبیرخانه ستاپ منتقل شده و هم اکنون در حال مکاتبه با تعدادی از سازمان‌ها برای جلب حمایت اولیه در ستاپ هستیم.
مدیرکل دفترسیاستگذاری وبرنامه ریزی امورپژوهشی وزارت علوم در پایان سخنان خود گفت: مقدمات اجرایی این سامانه با آدرس: www.setup.atf.gov.ir آماده شده و تا آخر خرداد راه اندازی می‌شود.
وی افزود: در چنین شرایطی لازم است رویکرد اجرایی به گونه‌ای باشد که به غیر از پژوهش‌های بنیادی، حتی الامکان برای هر پروژه پژوهشی، مشتری وجود داشته و برای رفع نیاز پژوهشی دستگاه‌های اجرایی کشور به خدمت گرفته شوند.
دکتر شریفی در ادامه گفت: یکی از اهداف مهم وزارت علوم، سیاست گذاری و برنامه ریزی برای توسعه آموزش عالی و پژوهش و فناوری متناسب با نیاز‌ها و ضرورت‌های اولویت دار کشور بر مبنای تقاضا‌های اجتماعی، تحولات علمی و نیاز‌های بازار کار می‌باشد.
وی افزود: از اقدامات مهم وزارت علوم در این راستا، ایجاد سازوکار تامین اعتبارات پژوهشی مبتنی بر تقاضا است (گرنت بادی یا ستاپ) و بدنبال آن فراهم سازی الزامات هدفمندی و تقاضا محور شدن تحقیقات تحصیلات تکمیلی است و قرار است در افق ۱۴۰۴ حدود ۲۰ درصد پژوهش‌ها در دانشگاه‌ها و حداقل ۵۰ درصد در پژوهشگاهها بر اساس سفارش و تقاضای مشتری صورت گیرد و گرنت کامل دریافت کنند.
دکتر شریفی در خصوص هدفمندسازی پایان نامه‌ها و رساله‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی گفت: در این راستا هدایت اعتبارات پژوهشی دستگاه‌ها و شرکت‌ها به سوی رساله‌ها وپایان نامه‌های تحصیلات تکمیلی، باید به گونه‌ای باشد که هزینه‌های پژوهشی در مؤسسات آموزش عالی و همچنین هزینه زندگی دانشجویان از محل اعتبارات پژوهشی کارفرمایان طرح‌ها تأمین شود.
وی با بیان اینکه ستاپ در چارچوب و مقررات «آیین‌نامه اجرایی سامانه تأمین اعتبار پژوهشی» اجرا می‌شود، گفت: بنابراین مسئولیت حقوقی و مالی قرارداد‌های منعقده بر عهده مرکز مجری است وهمه ستاپ‌ها دارای شیوه اجرایی یکسان، ولی دارای نظام حسابداری مستقل هستند وعملیات مالی ستاپ در قالب یکی از حساب‌های مجری ثبت و نگه‌داری می‌شود و هرسال گزارش عملکرد مالی و اجرایی آن به صورت شفاف در اختیار عموم قرار می‌گیرد.
وی در ادامه گفت: آیین نامه سازوکار تامین اعتبارات پژوهشی مبتنی بر تقاضا در راستای دست یابی به اهداف فوق تنظیم شده و انتظار می‌رود که دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی برای تحقّق الزامات آیین نامه، با دبیرخانه و مرکز مجری همکاری لازم را داشته باشند.
دکتر شریفی افزود: بسیاری از کشور‌های جهان هدایت پژوهش‌های هدفمند را از طریق تاسیس صندوق‌های تخصصی تخصیص اعتبار پژوهشی صورت داده اند. ازمزایای تاسیس این صندوق‌ها این است که بر اساس توانمندی‌های دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی وهمچنین نیازمندی‌های جامعه و صنعت می‌توان به مواردی از قبیل: امکان صرف منابع مالی برای حل مشکلات اساسی دستگاه‌ها وکشور (به خصوص در شرایط محدودیت بودجه)، امکان جهت دادن به پژوهش‌های کشور به سمت حوزه‌های مهم هدف (در هر زمان و تحت هر شرایطی)، زمینه سازی برای مدیریت ظرفیت جذب دانشجوی تحصیلات تکمیلی، فراهم آمدن شرایط برای تخصیص منابع جدید به زیر ساخت‌های دانشگاه، امکان پذیرش دانشجو در رشته‌های مختلف مورد نیاز وافزایش اشتغال پذیری دانشجویان اشاره کرد.
مدیرکل دفترسیاستگذاری وبرنامه ریزی امورپژوهشی وزارت علوم با بیان اینکه در اسناد بالادستی راهبردها، اقدامات و اولویت‌هایی پیش‌بینی شده که کاملاً با بکارگیری این شیوه برای هدفمندسازی پژوهش‌ها انطباق دارد، گفت: براساس تبصره ۱ بند ج ماده ۶۴ قانون برنامه ششم توسعه، دستگاه‌های اجرایی مکلفند با رعایت چارچوب نقشه جامع علمی کشور، اولویت‌های تحقیقاتی خود را به تصویب شورای عالی عتف برسانند و همچنین به موجب بند ۱ سیاست‌های مذکور، تکالیف و وظایف دانشجویان دکترا که اعم از پایان‌نامه آن‌هاست باید در چارچوب اولویت‌های نقشه جامع علمی کشور و مبتنی بر نیاز تعیین و بررسی شود.
وی افزود: براساس بند ۷ این سیاست‌ها، دانشجویان دکترا باید تمام وقت باشند و از آنان حمایت شود و اجرای این آیین‌نامه می‌تواند پذیرش دانشجو را به سمت رشته‌های مورد نیاز جامعه هدایت کند.
دکتر شریفی گفت: ستاپ یک سازوکار اجرایی است که در چهار شاخه علوم‌انسانی و هنر، فنی و مهندسی، کشاورزی و دامپزشکی و علوم‌پایه راه‌اندازی می‌شود ومرکز مجری منظور مرکز پژوهشی است که به عنوان مسئول اجرای طرح انتخاب و اعلام شده و اعتبارات لازم از جانب وزارت به آنجا ابلاغ می‌گردد.
دکتر شریفی در خصوص انواع اعتبار‌های پژوهشی مورد حمایت ستاپ به مواردی از قبیل اعتبار پژوهشی رساله‌ها و پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی و دکترا و کارشناسی ارشد، اعتبار پژوهشی پروژه‌های پسا دکترا وطرح‌های مورد حمایت ستاپ دارای مشتری و کارفرمای مشخص است و تمام یا بخش قابل توجهی از اعتبار از جانب آن‌ها تأمین می‌شود، اشاره کرد.
وی افزود: ویژگی‌های طرح‌های مورد حمایت ستاپ مواردی از قبیل: پاسخ به یک تقاضای مشخص، شرح خدمات ارائه شده مورد تایید کارفرما باشد، متقاضی عضو گروه، هسته یا آزمایشگاه پژوهشی و تحقیقاتی باشد، پیشنهاد‌هایی که دارای همکار بین‌المللی باشد و طرف خارجی بخشی از بودجه را تأمین کند، همکاران متقاضی از اعضا هیأت علمی و پژوهشگران درون یا برون موسسه باشند و بالاخره تجهیزات و امکانات مورد نیاز در اختیار باشد ودر پی پاسخگویی به چالش فناورانه و ملی باشد را شامل می‌شود.
دکتر شریفی در ادامه گفت: فرایند اجرای پروژه پژوهشی با نهایی شدن اختصاص اعتبار پژوهش آغاز می‌شود. دانشجویی که از اعتبار کامل برخوردار شود موظف به حضور تمام وقت در موسسه است. کفایت پژوهش و مجوز برگزاری دفاع براساس شیوه‌نامه معمول موسسه حالات ممکن در زمان دفاع دانشجو براساس نظر هیات داوران و کارفرماپس دفاع موفقیت آمیز استاد راهنما موظف به ارائه مستندات جلسه دفاع به دستگاه است.
وی افزود: اعتبار پژوهشی کامل شامل هزینه نیروی انسانی دانشجویی / پژوهشگر پسا دکترا و هزینه‌های استفاده از نیروی انسانی متخصص و زیرساخت‌های موجود در موسسه می‌باشد و به همین دلیل ۶۰ درصد اعتبار پژوهشی به دانشجو پرداخت می‌شود و ۴۰ درصد باقیمانده اعتبار پژوهشی بعد از پایان موفقیت‌آمیز پروژه بابت هزینه‌های اجرای پژوهش در اختیار موسسه قرار می‌گیرد.
وی با بیان اینکه مدت اعتبار پژوهشی هر پژوهشگر پسا دکترا ۱۲ ماه است، ولی می‌تواند بنا بر درخواست موسسه و تأیید دستگاه و ستاپ به حداکثر ۲۴ ماه افزایش یابد، گفت: زمان رسمی آغاز پرداخت‌ها به موسسه پس از انعقاد قرارداد و اعلام تاریخ مرجع در سامانه ستاپ بوده و فرایند اختتام پروژه پژوهشی در سامانه بروز رسانی اطلاعات مالی پروژه توسط سامانه، انجام اقدامات لازم جهت پرداخت مبالغ باقیمانده توسط مرکز مجری، بررسی درخواست اختتام پروژه توسط موسسه و متقاضی فناوری، ثبت درخواست اختتام و ارسال گزارش پایانی توسط هیات علمی آیین نامه به کلیه موسسات ابلاغ شده است.
دکتر شریفی با بیان اینکه مرکز تحقیقات و سیاست علمی کشور به عنوان مجری انتخاب شده است، گفت: بودجه اولیه طرح به مبلغ ۳۰ میلیارد ریال از طرف معاونت پژوهش و فناوری به دبیرخانه ستاپ منتقل شده و هم اکنون در حال مکاتبه با تعدادی از سازمان‌ها برای جلب حمایت اولیه در ستاپ هستیم.
مدیرکل دفترسیاستگذاری وبرنامه ریزی امورپژوهشی وزارت علوم در پایان سخنان خود گفت: مقدمات اجرایی این سامانه با آدرس: www.setup.atf.gov.ir آماده شده و تا آخر خرداد راه اندازی می‌شود.