پایگاه خبری دانشگاه بوعلی سینا- بسنا

به گزارش خبرنگار بسنا، دكتر محمد ميرزايي، رئيس سابق انجمن جمعيت شناسي ايران، روز چهارشنبه 26 اردیبهشت، در آيين افتتاحيه دفترمنطقه اي غرب انجمن جمعيت شناسي ايران در دانشگاه بوعلي سينا، اظهار داشت: انجمن جمعيت شناسي ايران از سال ١٣٧٠، بطور غير رسمي و از سال ١٣٨١ به صورت رسمي فعاليت خود را آغاز كرده است.

وي تشريح كرد: شرايط بعد از انقلاب صنعتي و تحولاتي كه در ضمينه هاي مرتبط با جمعيت به وجود آمد، منجر به توجه بيشتر به مسأله جمعيت شناسي شد و از اوايل قرن نوردهم ميلادي جمعيت شناسي به عنوان يك رشته علمي جايگاه خود را در بستر علوم اجتماعي و در محافل دانشگاهي باز كرد.

وی افزود: از اوايل قرن بيستم ميلادي نيز مؤلفه هاي جمعيت شناسي به ولادت، مرگ و مير، ازدواج، طلاق، مهاجرت و ... تفكيك شده و مطالعات در هر كدام از اين مؤلفه ها صورت گرفت.

میرزایی یادآور شد: رشته علوم اجتماعي در ايران در اواخر دهه ي ١٣٣٠ در دانشگاه تهران تأسيس شد. سپس مؤسسه اطلاعات و تحقيقات اجتماعي كه بنيان گذار آن زنده ياد دكتر غلام حسين صديقي، اسطوره علوم اجتماعي و جامعه شناسي در ايران بود و با مدیريت دكتر حسابي، روي كار آمد؛ كه فعاليت آن در دهه ١٣٤٠ اوج گرفت و اين موضوع منجر به اين شد كه در سال ١٣٥١ دانشكده علوم اجتماعي تأسيس شود و چهار گروه آموزشي جامعه شناسي، مردم شناسي، جمعيت شناسي و تعامل اجتماعي در آن شكل بگيرد.

رئيس سابق انجمن جمعيت شناسي ايران گفت: امروزه علاوه بر دانشگاه تهران و شيراز، دانشگاه بوعلي سينا و دانشگاه يزد هم در زمينه جمعيت شناسي مشغول به كار هستند و اكنون اعضاي انجمن جمعيت شناسي ايرانحدود ٤٠٠ نفر هستند.

دكتر ميرزايي خاطر نشان كرد: هر علمي يك جنبه عمومي و يك جنبه علمي و تخصصي دارد. هر چند در دهه هاي اخير مردم كشور ما به تعداد جمعيت توجه خاصي داشته اند، اما علم جمعيت شناسي فقط پرداختن به تعداد نيست و در كنار آن حداقل دو بعد، ميزان رشد جمعيت و ساختار سني جمعيت از اهميت بالايي برخوردار هستند؛ يعني ممكن است تعداد جمعيت در جايي زياد نباشد ولي رشد جمعيت در آن بالا باشد. براي مثال در سرشماري سال ١٣٣٥ كه اولين سرشماري ايران بود جمعيت كشور ١٩ ميليون نفر و در سرشماري سال ١٣٦٥ كه چهارمين سرشماري در كشور بود جمعيت مردم به ٥٠ ميليون نفر رسيده بود؛ يعني در فاصله بين اين دو سرشماري جمعيت كشور تقريبا ٣ برابر شده بود كه در عرف بين المللي رشد بالايي به شمار مي رفت. در صورتي كه ٥٠ ميليون نفر براي كشور ايران رقم بالا و نگران كننده اي نبود اما موضوعي كه در دستگاه برنامه ريزي دولت ايجاد دغدغه مي كرد و منجر به برنامه هايي جهت تعديل رشد جمعيت در دهه اول بعد از انقلاب يعني در سال ١٣٦٨ شده بود، آهنگ رشد جمعيت بود. و اگر اين رشد ادامه پيدا مي كرد جمعيت ايران هر ٢٠ سال يكبار ٢ برابر مي شد.

وي بيان كرد: رشد جمعيت برآيند ميزان مواليد و مرگ و مير است. براي مثالدر قرون قبل از انقلاب صنعتي رشد جمعيت بسيار كند بوده است، زيرا هم ميزان مرگ و مير بالا بوده و هم ميزان زاد و ولد براي دوام جمعيت بالا بوده است.

میرزایی اضافه کرد: در دوره انتقال جمعيتي كه بعد از انقلاب صنعتي رخ داد مرگ و مير به خصوص در نوزادان به طور مستمر پايين آمد؛ اما ميزان زاد و ولد هنوز بالا بود و رشد جمعيت وضعيت تصاعدي داشت. بدين ترتيب ذهن ها متوجه تعديل رشد جمعيت شد، كه يا بايد با بالا رفتن مرگ و مير صورت مي گرفت، كه از نظر جامعه در حال توسعه مورد قبول نيست و يا اينكه زاد و ولد هم به سطح متعادل مي رسيد، به طوري كه ميزان زاد ولد از مرگ و مير پايين تر نرود و رشد چنددهم درصد كه در طول تاريخ بوده است باقي بماند.

وی اظهار کرد: دوره انتقال جمعيتي در كشور هاي در حال توسعه ٣٠ تا ٤٠ سال طول كشيد. در ايران هم مرگ و مير از اواخر دهه ١٣٢٠ با تشكيل مراكز مبارزه با بيماري هاي مختلف شروع به پايين آمدن كرد. بدين ترتيب در دهه هاي ٣٠ و ٤٠ و ٥٠ و ٦٠ ميانگين رشد بالاي ٣٪‏ در كشور داشتيم كه رشد بالايي تلقي مي شد. در نتيجه برنامه ريزي براي تعديل رشد جمعيت و تنظيم خانواده در كشور از سال ١٣٤٦ به طور رسمي شروع شد.

وي در پايان تأكيد داشت: شواهد تاريخي نشان مي دهد كه هم جوامع و هم جمعيت ها در دراز مدت به سمت تعادل گرايش پيدا كرده و براي آن تلاش مي كنند كه بايد به آن ها در اين زمينه كمك شود.

خبرنگار: مولوی

عکس: حسن الفت