یادداشت/حجت‌الاسلام حمید نیکزاد؛
شب قدر موهبت خداوند به مسلمانان و شبی سرنوشت‌ساز
در شب قدر که مقدرات یک ساله انسان‌ها، ارزاق، سرآمدن عمرها و امور دیگر تعیین می‌شود شامل حال همه انسان‌ها اعم از پیر و جوان، فقیر و غنی، بزرگ و کوچک می‌شود و شرط درک این فضیلت، مکلف بودن نیست.
تاریخ انتشار: ۰۹:۳۱ - ۱۵ خرداد ۱۳۹۷
حجت‌الاسلام حمید نیک زاد استاد حوزه و دانشگاه طی یادداشتی به مناسبت فرارسیدن شبهای قدر نوشت: در شب قدر که مقدرات یک ساله انسان‌ها، ارزاق، سرآمدن عمرها و امور دیگر تعیین می‌شود شامل حال همه انسان‌ها اعم از پیر و جوان، فقیر و غنی، بزرگ و کوچک می‌شود و شرط درک این فضیلت، مکلف بودن نیست.
متن این یادداشت در ادامه آمده است:
« شب قدر موهبت خداوند به مسلمانان است. هیچ یک از امت‌های پیشین از این موهبت برخوردار نبوده‌اند.
شب بسیار مهم و سرنوشت سازی که عمل در آن بهتر از هزار ماه است.سرنوشت ساز از این جهت که مقدرات آینده انسان در آن رقم می خورد. در شب نوزدهم این مقدرات تعیین در شب بیست و یکم تایید و در شب بیست و سوم امضا می‌شود و می‌توان گفت که برنامه سال آینده بندگان نوشته می شود پس بعبارتی می توان گفت آغاز سال، از شب قدر است.
در با فضیلت‌ترین شب سال، شب رحمت الهی و آمرزش گناهان، شب نزول قرآن و مقدر شدن امور یکساله انسان‌ها، فرشتگان به زمین می آیند و طبق روایات به محضر امام عصر(عج) شرفیاب می‌‌شوند و برنامه‌ی سال آینده (تا شب قدر سال بعد) را خدمت ایشان تقدیم می کنند.
طبق روایات موجود و سیره اهل بیت(علیهم السلام)، معصومین در شب های
قدر، شب زنده داری در مسجد را ترک نمی کردند و اطرافیان و خانواده را تشویق
به احیاء این شب می کردند.
در روایات آمده است که پیامبر اکرم(ص) به صورت افراد خواب آلود آب می
پاشیدند.
حضرت فاطمه زهرا(س) نیز بیدار بوده و خانواده را هم ترغیب به بیدار
بودن و عبادت می‌نمودند و مشکل خواب آنها را با کمتر غذا خوردن و خوابیدن در روز
بر طرف می نمودند.
بر اساس روایتی امام صادق(ع) یک سال در شب قدر بسیار مریض بودند با این حال با اطرافیان به مسجد رفته و مشغول عبادت شدند.
(تو برای ما و خودت دعا کن !)
روایات در باب فضیلت این شب عزیز بسیار است و اهمیت این شب مبارک بر کسی پوشیده نیست. اما آنچه مورد بحث ماست غفلت از حضور کودکان در احیاء شب مبارک قدر است.
این شب عزیز و مبارک که در آن مقدرات یک ساله انسان‌ها، ارزاق، سرآمدن عمرها و امور دیگر تعیین می گردد شامل حال همه انسان‌ها اعم از پیر و جوان، فقیر و غنی، بزرگ و کوچک می‌شود و شرط درک این فضیلت، مکلف بودن نیست.
بسیاری از ما از مسأله بیدار ماندن کودکانمان در این شب غافلیم. به بهانه کوچک بودن آنها یا اینکه فهم و درکی از شب قدر ندارند و یا آمادگی جسمانی برای احیاء در این شب را ندارند. اما حقیقت این است که تمام آثاری که برای این شب بر شمردیم شامل حال کودکان هم می شود و مقدرات آنها نیز در شب قدر رقم می خورد. اما بسیاری از این حقیقت غافل اند.
باید فضیلت این شب و اهتمام به احیا و دعا و طلب بهترین تقدیرات از درگاه خدا را از کودکی در ذهن کودکان جا انداخت.
در این شب مهم و سرنوشت ساز در آن هنگام نزول ملائک رحمت، حیف است که کودکان ما در خواب باشند و محروم از فیوضات این شب چه بسا با بیدار ماندن و درک این شب رزق معنوی و تربیتی ویژه‌ای به آنها عنایت شود که مسیر زندگی و آینده و بینش و جهان بینی کودک را شکل دهد و عاقبت به خیری او را رقم بزند.
که اینها در اثر دعا و توجه به اثر این شب پر فضیلت به دست می آید. این هدیه‌های خدا که در آغاز مسیر زندگی هستند شب قدر برایشان سرنوشت ساز تر است و شالوده و اساس زندگی آنها را تعیین می‌کند و چه بسا برای آنها اهمیت بیشتری داشته باشد.
پیشنهادهای عملی:
اولین گام برای آشنا کردن کودکان با شب قدر مثل هر قضیه دیگری گفت و گو درباره آن است.
در مورد شب قدر و اتفاقاتی که در این شب می افتد و اهمیت دعا و تأثیر آن در سرنوشت انسان‌ها با کودک صحبت کنید. البته به زبان ساده و کودکانه و با در نظر داشتن فهم کودک و میزان درک او از مسائل انتزاعی.
بخش بزرگی از حقایق شب قدر مفاهیم انتزاعی هستند(مانند نزول فرشتگان و مقدرات و ...)
قبل از یازده سال درک مفاهیم انتزاعی دینی برای کودک مشکل است و نیاز به استفاده از زبانی ساده و قابل فهم برای انتقال این مفاهیم هست و البته هنرمندی ما.
برای سنین کوچکتر باید بیشتر به مفهوم دعا کردن و ارتباط و گفتگو با خداوند تأکید کرد.کودک را به دعا و درخواست و ارتباط کلامی داشتن با پروردگار عالم تشویق کرد و عادت داد.
اتصال به منبع لایزال قدرت و رحمت الهی آثار بی‌شمار تربیتی و روانی دارد که کمترین آنها دوری از استرس و سلامت روانی، اطمینان و آرامش در بزرگسالی است.
با کودک صحبت کنید و به او بگویید که دعای او تأثیرگذار است مخصوصاً در شبهای مبارک قدر این گفت و گو بهتر است از چند روز قبل از آمدن شب های قدر در منزل شروع شود تا کودک در جو هیجان و شور شب قدر قرار بگیرد کم کم بر آگاهی و درک او از مفهوم شب قدر اضافه شود.
اگر از دعا و یا آرزوی کودکان مطلع هستید برای برآوردن و عملی شدن آن
تلاش کنید. این گونه کودک اعتماد قلبی بیشتر به دعا و ارتباط با خداوند پیدا می
کند.
همان طور که در برخی روایات آمده است حضرت فاطمه(س) سرّ شب قدر
است و هر کس منزلت ایشان را درک کرده است شب قدر را درک کرده است.
چه خوب است در ایام منتهی به شب قدر داستانهای زیبا و کوتاه و ساده از سیره‌ی زندگی بانوی دو عالم فاطمه(س) برای کودکانمان تعریف کنیم که محبت و معرفت ایشان در قلب کودکان بیشتر شود و موجب استفاده معنوی بیشتر از فضایل شب قدر گردد.
شبهای قدر با مولای متقیان حضرت علی(ع) و شهادت ایشان گره خورده است. می توان با کودک در مورد شهادت ایشان، شخصیت و نحوه حکومت کردنشان به زبان ساده و کودکانه و قابل فهم صحبت کرد.
داستان هایی پیرامون کودکان کوفه و کاسه‌های شیری که برای ایشان در شب ضربت خوردنشان می آوردند با خلاقیت خود بسازید و برای کودکان تعریف کنید کودک با شخصیت‌های کودکان در داستان همزاد پنداری می کند. محبت و علاقه به مولای مظلوم آقا امیرالمؤمنین را به شب قدر پیوند داده و در قلب و جان کودک بنشانید.
سوره قدر را با کودکانتان کار کنید و سعی کنید تا شب قدر آن را حفظ کنند. می توانید از کلیپهای تصویری موجود در فضای مجازی استفاده کنید تا حفظ جذاب و آسانتر شود. بهتر است برای بچه ها مهد ترتیب داده شود تا در این سه شب با استفاده از کلیپها بچه ها دسته جمعی سوره قدر را حفظ کنند.
تفسیر ساده و کوتاهی از مفهوم این سوره تهیه کرده و برای بچه ها
بخوانید.
عطف به بحث پیرامون موضوع دعا می توان برای کودک از سیره‌ی بانوی دو
عالم در دعا کردن گفت و همان‌طور که در سیره‌ی ایشان از زبان امام حسن(ع) آمده است
که اول برای دیگران و همسایه ها دعا می کردند و بعد برای خودشان، با بیان این نکته
به کودکمان می آموزیم که در این شب سرنوشت ساز همان طور که برای خودش بهترین
آرزوها و درخواست ها را دارد برای عزیزان و بستگان و حاجات آنها نیز دعا کند. تا
مفهوم ناب انسان دوستی، دیگر دوستی، محبت و ایثار هر چه بیشتر در جان او بنشیند.
در خلال این گفت‌وگوها والدین آگاه و خوش ذوق به فکر کودک جهت می
دهند. این که چطور دعا کند و چه بخواهد. با زبانی هنرمندانه و ساده سطح فکر
و دغدغه کودک را از مادیات و خواسته های کوچک به سمت آرزوها و دعاهای بزرگ و جمعی
سوق می دهند
برای استقبال کودک از احیای شب قدر و تاثیرگذاری هر چه بیشتر گفت
وگوها و انتقال بهتر مفاهیم به کودک لازم است که شب قدر را برای کودکان جذاب و
سرگرم کننده برگزار کنیم.
چه خوب است اگر در آپارتمان زندگی می‌کنیم خودمان برگزار کننده مراسم احیا شویم با همکاری همسایه‌ها و مشارکت دادن بچه‌ها در کارها مثلاً در حیاط یا پارکینگ مجتمع و یا حتی قسمتی از کوچه در محله مراسم احیاء دسته جمعی برگزار کنیم این حرکت بسیار برای بچه ها جذاب است و خاطره خوشی را برای آنها رقم می زند.
بعضی از هیأت ها و مساجد بحمدالله قسمتی را برای نگه داری و سرگرم کردن کودکان در مراسمات تهیه می‌کنند در قالب مهد کودک که بسیار امر پسندیده‌ای است.
می توان اگر در محله و آپارتمان خودتان مراسم احیاء می گیرد قسمتی را برای بچه ها و سرگرم شدن آنها و انتقال مفاهیم شب قدر به آنها توسط فردی آگاه و مسلط و خوش ذوق تعبیه کنید و چند نفر مسئولیت نگهداری سرگرمی و آموزش بچه ها را به عهده بگیرند.
یا اگر امکان این کار را ندارید برای شرکت در مراسم شب قدر هیات یا مسجدی را در اولویت انتخابتان بگذارید که برای کودکان برنامه‌ی ویژه ای داشته باشند. تا فرزندتان این شب پر فضیلت را به غفلت نگذراند یا پیشنهاد تشکیل مهد در شب قدر را به مسجد محل تان بدهید.
اگر هیچ کدام از اینها مقدور نبود برای شرکت در مراسم احیا شب قدر با حضور فرزندتان تمهیدات ویژه‌ای در نظر بگیرید.
در روز، کودک را خسته نکنید سعی کنید او را تشویق به استراحت و خواب نیمروزی کنید و شام سبک خوردن هم به شب زنده داری کمک می کند.
در تمام طول مراسم از تندی و بی حوصلگی به فرزندتان بپرهیزید چرا که
شما در تمام مراحل دعا و شب زنده داری در حال تربیت عملی او هستید.
برای او هم قرآن کوچکی تهیه نمایید یا اگر محیطی برای بچه ها در مراسم
در نظر گرفته اید بین آنها هم مراسم احیاء و قرآن به سر انجام دهید.
به همراه داشتن اسباب بازی، خوراکی، قرآن مخصوص به کودک می تواند به
همراهی اش با شما کمک کند.
ما در این بحث بیشتر سعی‌مان بر این بود که بر لزوم بیدار ماندن و درک کردن شب قدر توسط کودکان تأکید کنیم. می توانید با مطالعه و مشورت با دیگر دوستانتان که فرزند دارند به نتایج و روشهای زیبا و جذاب خلاقانه برای هر چه در یاد ماندنی‌تر برگزار شدن شب قدر برای کودکانتان برسید.
شب مهم و پر فضیلیت قدر فرصت دعا و نیایش و خواستن بهترین ها از درگاه
خداست.
این فرصت برای همه‌ی بندگان خداست.
شاید خداوند با دعای کودکی بلا را از جمعی دفع کند. یا مسیر زندگیش را عوض کند. شب قدر شب تعیین رزق مادی و معنوی انسان‌هاست. سر راه قرار گرفتن یک معلم خوب، پیدا کردن یک دوست خوب، مدرسه خوب می‌تواند رزق معنوی فرزند ما باشد و مسیر زندگی او را تغییر دهد پس دعا به وسیله دستان و زبان پاک این بندگان کوچک اما مقرب خدا را در این شبهای پر فضیلت غنیمت بشماریم.»