دکتر فریدون جعفری بیان کرد:
مهمترین نقش کتاب و کتابخوانی، ارتقاء سطح بینش، علم، آگاهی و بصیرت است/ کاهش میزان جرائم در گرو ارتقاء سطح علم و آگاهی در جامعه
عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه بوعلی‌سینا بیان کرد: مهمترین نقش کتاب و کتابخوانی، ارتقاء سطح بینش، علم، آگاهی و بصیرت است و به هر میزان که سطح علم و آگاهی در جامعه بالا برود، به همان اندازه از سطح جهل کاسته شده، میزان جرائم نیز پایین می‌آید.
تاریخ انتشار: ۰۹:۰۴ - ۲۸ آبان ۱۳۹۹
به گزارش خبرنگار بسنا، دکتر فریدون جعفری، عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه بوعلی‌سینا، دستیار ویژه وزیر علوم در امور حقوق شهروندی و مدیرکل دفتر بازرسی و پاسخگویی به شکایات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در نشست علمی نقش کتاب و مطالعه در پیشگیری و کاهش جرائم و آسیب‌های اجتماعی که به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی برگزار شد، گفت: کتاب دریچه‌ای است به جهان هستی که بینش، بصیرت و علم را به ما ارزانی می‌کند و اصطلاحا جهل را از ما دور می‌کند.
وی افزود: حضرت علی (ع) می‌فرمایند، کسی که با کتاب آرامش بگیرد، هیچ‌گاه دچار اضطراب و تشویش نخواهد شد. آن حضرت، این جمله را در زمانی فرمودند که کتاب، مانند امروز به وفور در اختیار مردم نبود و سطح باسوادان در آن زمان بسیار اندک بود، ولی در دین مبین اسلام توصیه‌های زیادی به کتاب و کتابخوانی شده است و احادیث متعددی در این خصوص وجود دارد.
دکتر جعفری اظهار کرد: شدیدترین نوع آسیب‌های اجتماعی اعمال و رفتاری هستند که از طرف قانون‌گذار ممنوع اعلام شده و جرم محسوب می‌شود. عواملی وجود دارد که می‌تواند یک شهروند را به سمت جرم سوق دهد، تمام تلاش برنامه‌ریزان و برنامه‌سازان باید این باشد که بتوانند این آسیب‌ها را کنترل کنند تا از آسیب‌های شدیدتر در امان و بیمه باشیم؛ برخی از این آسیب‌ها با هنجار‌های رسمی جامعه و برخی صرفاً با هنجار‌های عمومی یا اصطلاحاً ناهنجاری‌های مرتبط با فضای عمومی و اخلاق عمومی مغایرت دارند.
عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه بوعلی‌سینا تشریح کرد: خیلی از اخلاق‌ها در جامعه ما ناپسند هستند، ولی جرم محسوب نمی‌شوند و مجازات ندارند؛ متاسفانه چند سالی است که در کشور ما فساد، از نوع مالی، اداری و اخلاقی افزایش پیدا کرده است. فساد یک آسیب اجتماعی مهم و مفهومی بسیار گسترده است که می‌تواند خیلی از این آسیب‌ها و ناهنجاری‌ها را در بر بگیرد.
وی در خصوص نقش کتاب در کاهش و پیشگیری جرم گفت: مهمترین نقش کتاب و کتابخوانی، ارتقاء سطح بینش، علم، آگاهی و بصیرت است؛ با کتاب می‌توان به بسیاری از نقطه‌های تاریک زندگی اجتماعی و علمی پی برد.
دکتر جعفری بیان کرد: جرم‌شناسی، دانشی است که به تحلیل علل جرم می‌پردازد؛ قالب دیدگاه‌های مختلف جرم‌شناسی، جهل، نادانی و عدم آگاهی از برخی قواعد، مقررات و شیوه‌های زندگی مطلوب و سنجیده می‌باشد.
وی اضافه کرد: نتیجه جهل و عدم بینش و آگاهی، جرم و فساد و نتیجه کتاب و کتابخوانی علم، آگاهی و بصیرت است. به هر میزان که سطح بینش علم و آگاهی در جامعه بالا برود، به همان اندازه از سطح جهل کاسته می‌شود و با کاهش میزان جهل در جامعه ما می‌توانیم این انتظار را داشته باشیم که جرائم نیز پایین بیاید، و این مهمترین چکیده کتاب و کتابخوانی است.
دستیار ویژه وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در حقوق شهروندی خاطرنشان کرد: طرفداران مکتب روسو معتقدند مجرم کسی است که سود و زیان ناشی از ارتکاب جرم را در یک ترازو قرار می‌دهد و با اراده آزاد وقتی متوجه این موضوع می‌شود که سود ناشی از این ارتکاب جرم بیشتر است، قطعاً این روش را انتخاب می‌کند، در این دیدگاه معتقدند انسان‌ها انتخاب‌گران یا گزینش‌گران آزاد هستند.
عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه بوعلی‌سینا توضیح داد: کسی که اهل کتاب و مطالعه و آگاهی‌بخشی باشد، قطعاً این موضوع در مسیر انتخاب‌های او موثر خواهد بود، کتاب می‌تواند از ارتکاب جرائم جلوگیری کند؛ فقدان ارائه آزاد استفاده از یافته‌های علوم تجربی در علوم انسانی در قرن ۱۸ مطرح شد، طرفداران این دیدگاه معتقدند ارائه آزاد معنا ندارد و برخی از آن‌ها مجرم زاده می‌شوند، لذا بر همین اساس هم دسته‌بندی می‌کنند؛ این دیدگاه در همان زمان رد شد، هرچند آثارش در حقوق جزا باقیمانده است، چون این افراد مجرمین را بر اساس ظاهر، اندازه انگشت، فاصله بین دو ابرو‌ها و فاصله گردن و گوش و ... تشخیص می‌دادند.
جعفری به نظریه دیگری اشاره کرد و گفت: بررسی نقش جامعه در سوق‌دادن افراد به سمت ارتکاب جرم است، این نظریه می‌گوید انسان‌ها وقتی به دنیا می‌آیند همگی یکسان‌اند و هر رفتاری که انسان انجام می‌دهد در جامعه به او آموزش داده شده است.
وی اضافه کرد: کتاب هم مانند فضای مجازی و سایت‌ها یک وسیله است، که هرچند خواستند جای کتاب را بگیرند، ولی موفق نشده‌اند و برای علاقه‌مندان به کتاب هنوز جای کتاب محفوظ است؛ ولی بحث ما این است که کتاب در آگاهی بخشی و پیشگیری بسیار تاثیرگذار است، علاوه بر این کتاب و محیط برای آگاهی بخشی آموزش نیز می‌تواند نقش داشته باشد؛ یکی از مهمترین نظریات جرم‌شناسی نظریه همنشینی افتراقی ادنی ساترلند است که وی معتقد است جرم، آموختنی است و وراثتی نیست و در مسیر کنش‌ها و واکنش‌های جامعه آموخته می‌شود.
مدیر کل دفتر بازرسی و پاسخگویی به شکایات وزارت علوم تحقیقات و فناوری یادآور شد: ما از سوم ابتدایی آموخته‌ایم که کتاب یار مهربان ماست؛ مهمترین پایه کتاب آموختنی‌بودن آن است و باعث پیشگیری از ارتکاب جرائم می‌شود.
وی همچنین با اشاره به نظریه کنترل درونی جامعه، توضیح داد: انسان آگاه می‌تواند از سوق به جرائم خود را کنترل کند و از طریق آموزه‌ها این کنترل را داشته باشد؛ برخی جرائم خرد یا خیابانی جرائمی هستند که در خیابان اتفاق می‌افتند مثل ربودن موبایل از دست افراد.
جعفری تبیین کرد: یقه‌سفید‌ها کسانی هستند که اهل مطالعه بوده، ولی مطالعه آن‌ها در جهت ارتکاب جرائم است. اینکه چه نوع کتابی را بخوانیم بسیار مهم است؛ بیشترین مجرمان و زندانیان چه در کشور‌های پیشرفته وچه در کشور خودمان با کتاب و کتابخوانی میانه خوبی نداشتند.
وی افزود: بررسی‌هایی که به کمک یکی از دانشجویان کارشناسی‌ارشد انجام شد، نشان می‌دهد ۶۰ الی ۷۰ درصد مجرمان و زندانیان همدان را افرادی شامل می‌شوند که یا بی‌سواد بودند و یا اگر سواد داشتند، آخرین کتابی که خواندند به دوران دانش‌آموزی آن‌ها مربوط می‌شد.
فریدون جعفری تاکید کرد: مراحل مهم و تأثیر‌گذار در ارتکاب جرم شامل چهار مرحله است، ۱. طمع، انتقام، لذت یا هر انگیزه دیگری در ذهن فرد ۲. فکر و اندیشه مجرمانه ۳. تهیه مقدمات ارتکاب جرم ۴. شروع عملیات اجرایی جرم؛ نهاد‌های اجتماعی که می‌توانند از ارتکاب جرم پیشگیری کنند، شامل فرد، خانواده، مدرسه، محله، دوستان و همراهان، محیط پیرامونی، سیاست‌های رسمی و غیررسمی دولت.
وی گفت: تحقیقات و بررسی‌ها نشان داده که کتاب و کتابخوانی می‌تواند به هر یک از این نهاد‌های اجتماعی کمک کند، تا از ارتکاب جرم پیشگیری شود.
عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه بوعلی‌سینا تصریح کرد: حدود ۱۶ نظریه مختلف در ارتباط با جرائم و پیشگیری وجود دارد که در قالب این نظریات، نقش آموزش، بالا بردن سطح آگاهی، خِرَد، بازاجتماعی‌کردن و بازجامعه‌پذیری می‌تواند در پیشگیری اجتماعی بسیار موثر باشد، مانند پیشگیری رشدمدار که مربوط به نوجوانان است و یا پیشگیری سازمانی، رسمی، غیررسمی، اولیه و ثانویه و حتی ثالث.
دکتر جعفری به دوستان و همراهان کتاب‌دوست توصیه کرد: کتاب 《نقش آموزش پیشگیری و وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی》 از انتشارات دانشگاه تهران نوشته نوربخش را مطالعه و پایان‌نامه‌های متعدد و مقالات فراوانی که در این حوزه وجود دارد را بررسی و مطالعه کنند.
خبرنگار: قنبری
وی افزود: حضرت علی (ع) می‌فرمایند، کسی که با کتاب آرامش بگیرد، هیچ‌گاه دچار اضطراب و تشویش نخواهد شد. آن حضرت، این جمله را در زمانی فرمودند که کتاب، مانند امروز به وفور در اختیار مردم نبود و سطح باسوادان در آن زمان بسیار اندک بود، ولی در دین مبین اسلام توصیه‌های زیادی به کتاب و کتابخوانی شده است و احادیث متعددی در این خصوص وجود دارد.
دکتر جعفری اظهار کرد: شدیدترین نوع آسیب‌های اجتماعی اعمال و رفتاری هستند که از طرف قانون‌گذار ممنوع اعلام شده و جرم محسوب می‌شود. عواملی وجود دارد که می‌تواند یک شهروند را به سمت جرم سوق دهد، تمام تلاش برنامه‌ریزان و برنامه‌سازان باید این باشد که بتوانند این آسیب‌ها را کنترل کنند تا از آسیب‌های شدیدتر در امان و بیمه باشیم؛ برخی از این آسیب‌ها با هنجار‌های رسمی جامعه و برخی صرفاً با هنجار‌های عمومی یا اصطلاحاً ناهنجاری‌های مرتبط با فضای عمومی و اخلاق عمومی مغایرت دارند.
عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه بوعلی‌سینا تشریح کرد: خیلی از اخلاق‌ها در جامعه ما ناپسند هستند، ولی جرم محسوب نمی‌شوند و مجازات ندارند؛ متاسفانه چند سالی است که در کشور ما فساد، از نوع مالی، اداری و اخلاقی افزایش پیدا کرده است. فساد یک آسیب اجتماعی مهم و مفهومی بسیار گسترده است که می‌تواند خیلی از این آسیب‌ها و ناهنجاری‌ها را در بر بگیرد.
وی در خصوص نقش کتاب در کاهش و پیشگیری جرم گفت: مهمترین نقش کتاب و کتابخوانی، ارتقاء سطح بینش، علم، آگاهی و بصیرت است؛ با کتاب می‌توان به بسیاری از نقطه‌های تاریک زندگی اجتماعی و علمی پی برد.
دکتر جعفری بیان کرد: جرم‌شناسی، دانشی است که به تحلیل علل جرم می‌پردازد؛ قالب دیدگاه‌های مختلف جرم‌شناسی، جهل، نادانی و عدم آگاهی از برخی قواعد، مقررات و شیوه‌های زندگی مطلوب و سنجیده می‌باشد.
وی اضافه کرد: نتیجه جهل و عدم بینش و آگاهی، جرم و فساد و نتیجه کتاب و کتابخوانی علم، آگاهی و بصیرت است. به هر میزان که سطح بینش علم و آگاهی در جامعه بالا برود، به همان اندازه از سطح جهل کاسته می‌شود و با کاهش میزان جهل در جامعه ما می‌توانیم این انتظار را داشته باشیم که جرائم نیز پایین بیاید، و این مهمترین چکیده کتاب و کتابخوانی است.
دستیار ویژه وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در حقوق شهروندی خاطرنشان کرد: طرفداران مکتب روسو معتقدند مجرم کسی است که سود و زیان ناشی از ارتکاب جرم را در یک ترازو قرار می‌دهد و با اراده آزاد وقتی متوجه این موضوع می‌شود که سود ناشی از این ارتکاب جرم بیشتر است، قطعاً این روش را انتخاب می‌کند، در این دیدگاه معتقدند انسان‌ها انتخاب‌گران یا گزینش‌گران آزاد هستند.
عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه بوعلی‌سینا توضیح داد: کسی که اهل کتاب و مطالعه و آگاهی‌بخشی باشد، قطعاً این موضوع در مسیر انتخاب‌های او موثر خواهد بود، کتاب می‌تواند از ارتکاب جرائم جلوگیری کند؛ فقدان ارائه آزاد استفاده از یافته‌های علوم تجربی در علوم انسانی در قرن ۱۸ مطرح شد، طرفداران این دیدگاه معتقدند ارائه آزاد معنا ندارد و برخی از آن‌ها مجرم زاده می‌شوند، لذا بر همین اساس هم دسته‌بندی می‌کنند؛ این دیدگاه در همان زمان رد شد، هرچند آثارش در حقوق جزا باقیمانده است، چون این افراد مجرمین را بر اساس ظاهر، اندازه انگشت، فاصله بین دو ابرو‌ها و فاصله گردن و گوش و ... تشخیص می‌دادند.
جعفری به نظریه دیگری اشاره کرد و گفت: بررسی نقش جامعه در سوق‌دادن افراد به سمت ارتکاب جرم است، این نظریه می‌گوید انسان‌ها وقتی به دنیا می‌آیند همگی یکسان‌اند و هر رفتاری که انسان انجام می‌دهد در جامعه به او آموزش داده شده است.
وی اضافه کرد: کتاب هم مانند فضای مجازی و سایت‌ها یک وسیله است، که هرچند خواستند جای کتاب را بگیرند، ولی موفق نشده‌اند و برای علاقه‌مندان به کتاب هنوز جای کتاب محفوظ است؛ ولی بحث ما این است که کتاب در آگاهی بخشی و پیشگیری بسیار تاثیرگذار است، علاوه بر این کتاب و محیط برای آگاهی بخشی آموزش نیز می‌تواند نقش داشته باشد؛ یکی از مهمترین نظریات جرم‌شناسی نظریه همنشینی افتراقی ادنی ساترلند است که وی معتقد است جرم، آموختنی است و وراثتی نیست و در مسیر کنش‌ها و واکنش‌های جامعه آموخته می‌شود.
مدیر کل دفتر بازرسی و پاسخگویی به شکایات وزارت علوم تحقیقات و فناوری یادآور شد: ما از سوم ابتدایی آموخته‌ایم که کتاب یار مهربان ماست؛ مهمترین پایه کتاب آموختنی‌بودن آن است و باعث پیشگیری از ارتکاب جرائم می‌شود.
وی همچنین با اشاره به نظریه کنترل درونی جامعه، توضیح داد: انسان آگاه می‌تواند از سوق به جرائم خود را کنترل کند و از طریق آموزه‌ها این کنترل را داشته باشد؛ برخی جرائم خرد یا خیابانی جرائمی هستند که در خیابان اتفاق می‌افتند مثل ربودن موبایل از دست افراد.
جعفری تبیین کرد: یقه‌سفید‌ها کسانی هستند که اهل مطالعه بوده، ولی مطالعه آن‌ها در جهت ارتکاب جرائم است. اینکه چه نوع کتابی را بخوانیم بسیار مهم است؛ بیشترین مجرمان و زندانیان چه در کشور‌های پیشرفته وچه در کشور خودمان با کتاب و کتابخوانی میانه خوبی نداشتند.
وی افزود: بررسی‌هایی که به کمک یکی از دانشجویان کارشناسی‌ارشد انجام شد، نشان می‌دهد ۶۰ الی ۷۰ درصد مجرمان و زندانیان همدان را افرادی شامل می‌شوند که یا بی‌سواد بودند و یا اگر سواد داشتند، آخرین کتابی که خواندند به دوران دانش‌آموزی آن‌ها مربوط می‌شد.
فریدون جعفری تاکید کرد: مراحل مهم و تأثیر‌گذار در ارتکاب جرم شامل چهار مرحله است، ۱. طمع، انتقام، لذت یا هر انگیزه دیگری در ذهن فرد ۲. فکر و اندیشه مجرمانه ۳. تهیه مقدمات ارتکاب جرم ۴. شروع عملیات اجرایی جرم؛ نهاد‌های اجتماعی که می‌توانند از ارتکاب جرم پیشگیری کنند، شامل فرد، خانواده، مدرسه، محله، دوستان و همراهان، محیط پیرامونی، سیاست‌های رسمی و غیررسمی دولت.
وی گفت: تحقیقات و بررسی‌ها نشان داده که کتاب و کتابخوانی می‌تواند به هر یک از این نهاد‌های اجتماعی کمک کند، تا از ارتکاب جرم پیشگیری شود.
عضو هیأت علمی گروه حقوق دانشگاه بوعلی‌سینا تصریح کرد: حدود ۱۶ نظریه مختلف در ارتباط با جرائم و پیشگیری وجود دارد که در قالب این نظریات، نقش آموزش، بالا بردن سطح آگاهی، خِرَد، بازاجتماعی‌کردن و بازجامعه‌پذیری می‌تواند در پیشگیری اجتماعی بسیار موثر باشد، مانند پیشگیری رشدمدار که مربوط به نوجوانان است و یا پیشگیری سازمانی، رسمی، غیررسمی، اولیه و ثانویه و حتی ثالث.
دکتر جعفری به دوستان و همراهان کتاب‌دوست توصیه کرد: کتاب 《نقش آموزش پیشگیری و وقوع جرم و آسیب‌های اجتماعی》 از انتشارات دانشگاه تهران نوشته نوربخش را مطالعه و پایان‌نامه‌های متعدد و مقالات فراوانی که در این حوزه وجود دارد را بررسی و مطالعه کنند.
خبرنگار: قنبری