دکتر وحید پاشایی عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا و دبیر دفتر وحدت حوزه و دانشگاه استان همدان در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار بسنا ابراز کرد: در رابطه با اندیشههای امام خمینی (ره) مطالب مختلفی از جمله حوزههای سیاسی، عرفانی و ... میتوان گفت؛ اما چیزی که از امام خمینی بیشتر مطرح است اندیشههای سیاسی ایشان میباشد که منجر به تشکیل جمهوری اسلامی و نظام اسلامی شده است.
وی تصریح کرد: پشتوانه اندیشههای سیاسی امام، از نظر بنده، تفکرات فقهی امام است؛ هر چند نگاه فلسفی و عرفانی امام نیز تاثیرگذار بود اما اندیشه فقهی امام مهمترین مساله است.
پاشایی عنوان کرد: مهمترین مساله در اندیشههای فقهی امام بحث ولایت فقیه است؛ ولایت فقیه در حقیقت با این استدلال مطرح شد که اسلام تعدادی از دستورات، احکام و دستورالعملها دارد که برای اجراشدن به مجری نیازمند است که این مجری باید از نظر توانایی، دانش و بینش به احکام و استنباط از ادله دینی یعنی کتاب و سنت مسلط باشد.
وی ادامه داد: طبیعتا چنین شخصی در مقام اول معصوم است؛ اما در زمان غیبت که ما دسترسی به معصوم نداریم باید به نائبان معصوم واگذار شود که بهترین شخص برای این مساله فقها هستند.
دکتر پاشایی بیان کرد: امام خمینی با این استدلال عقلی که "اگر میخواهیم پایبند به دین باشیم و مسائل دینی را رعایت کنیم به یک مجری نیازمند خواهیم بود و این مجری باید شرایط کافی را داشته باشد و کسی جز فقیه نیست" مساله ولایت فقیه را مطرح کرد؛ فقیه عالم به دین است، قدرت استباط احکام و مسائل شرعی را دارد و میتواند مسائل جدید را با استفاده از ادله عرضه کند.
وی خاطرنشان کرد: هرچند اندیشه عرفانی و فلسفی امام خمینی در پربار کردن این دیدگاه تاثیرگذار بوده اما بیشتر جنبه فقهی در این مساله چربید.
دکتر وحید پاشایی تبیین کرد: دیدگاه فقهی امام متاثر از شیخ انصاری و شاگردان ایشان مانند مرحوم آخوند خراسانی، مرحوم کنکانی بود که دیدگاههای پایهای در اصول فقه را مطرح کردند و امام هم بر اساس مبانی خود در اصول فقه، اندیشهای به نام ولایت فقیه را مطرح کردند.
وی در ادامه تشریح کرد: باید شرایط اجتماعی زمان حیات امام را هم در نظر بگیریم زیرا آنها هم قطعا روی اندیشههای امام خمینی تاثیرگذار بودهاند؛ اگر بخواهیم جرقههای قیام ۱۵ خرداد را بررسی کنیم میبینیم، امام دوقطبیای که در آن زمان حاکم بود را شکست. در آن زمان همه کشورها یا وابسته به بلوک شرق با رهبری شوروی و جریان مارکسیستی و کمونیستی بودند و یا وابسته به بلوک غرب با رهبری آمریکا و متحدان آن در اروپا و فکرات سرمایه داری و امپریالیستی بودند.
پاشایی افزود: این تفکر باعث شده بود همه کشورها گمان کنند اگر میخواهند پیشرفت کنند و حرفی برای گفتن داشته باشند باید به یکی از ین دو گروه وابسته باشند اما امام طرح جدیدی را راه انداخت و شعار نه شرقی و نه غربی را گفت یعنی ما نه وابسته به بلوک شرق یعنی تفکرات مارکسیستی و امپریالیستی هستیم و نه بلوک غرب یعنی تفکرات سرمایهدای را قبول داریم.
وی عنوان کرد: شعارهایی مانند استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی که امام مطرح کردند در واقع از اندیشههای ناب فقهی و بعد از آن فلسفی ایشان بود؛ استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی یعنی ما یک کشور مستقل هستیم و وابسته به بلوکهای شرق و غرب نیستیم و میخواهیم یک نظام اسلامی را بر پایه توجه و نظرات مردم و مبتنی بر جمهوریت پایهریزی کنیم. امام همواره این مساله را تاکید میکردند که ما متعلق به جمهوری اسلامی هستیم نه یک کلمه بیشتر و نه یک کلمه کمتر.
وحید پاشایی متذکر شد: امام به دلیل اینکه توانستند یک ارتباط عظیمی میان اندیشههایشان و مبانی اصیل دینی برقرار کنند، لذا ذات معنویتخواه و فطرتی مردم ایران هم همراه او شد و باعث شد آنها وقتی اندیشهها را متوجه شدند، توانستندبا امام همراهی کنند و در نهایت منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد.
وی در رابطه با دلیل همراهی دیگر ادیان پای اندیشههای دینی امام تشریح کرد: پایه اصلی شعار اساسی امام خمینی که استقل ال، آزادی، جمهوری اسلامی است، عدالت اجتماعی میباشد؛ امام به شدت به دنبال عدالت اجتماعی بودند.
پاشایی ادامه داد: آیه صریح قرآن است که عدالت به تقوا نزدیکتر است و پیامبر اکرم هم به عنوان بنیانگذار حکومت اسلامی وقتی حکومتی تشکیل دادند، گفتند، مهمترین وظیفه ما اجرای عدالت خصوصا عدالت اجتماعی است؛ امام خمینی هم بر پایه تفکرات پیامبر بحث عدالت را مطرح کردند و باعث شد حتی افراد غیراسلامی هم به خاطر شعارهای عدالتخواهانه امام با وی همراه شوند.
وی در رابطه با اندیشههای سیاسی امامگفت: امام به عنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی بیشتر به عنوان یک عالم سیاسی در جهان اسلام و جهان معاصر مطرح میشود؛ امام اندیشههای ناب سیاسی داشت و قبل از اینکه انقلاب را شروع کند به مدارج بالای عرفانی رسیده بودند، از نظر فقهی یک مجتهد تمام عیار مرجع بودند و از نظر عرفانی یک عارف واصل بودند و مراتب مختلف عرفانی را گذرانده بودند و همه اینها باعث شد که امام با یک خودسازی کامل وارد راهاندازی نظام و قیام شود.
دکتر وحید پاشایی خاطرنشان کرد: شما در زندگی امام، ذرهای خودخواهی یا توجه به خود ومنافع شخصی وجود ندارد و همیشه هم در رابطه با خود وهم خانواده خود در این باره تذمراتی داشتند.
وی در توصیهای به جوانان برای پایمالنشدن اندیشههای امام خمینی گفت: اولین چیزی که جوانان به آن احتیاج دارند، پرخوانی است؛ حجم مطالعات شما باید زیاد شود.
پاشایی اضافه کرد: جوانان ما گاهی حتی از نظر بیوگرافی هم با امام آشنا نیستند. امام از سال ۴۳ که قیام خود را علنی کردند، یک عالم مسن به حساب میآمدند و بسیاری از تاریخچه زندگی ایشان برای قبل از سال ۴۳ است. ما با از مطالعه زندگینامه ایشان شروع کنیم.
وی ادامه داد: پس از آن، مطالعه تاریخچه انقلاب اسلامی و اندیشه امام که در گفتارهای مستقیم امام از جمله وصیتنامه و صحیفه ایشان وجود دارد، توصیه میشود و بعد از مطالعه آنها، جوانان میتوانند به سراغ تحلیلهای آثار امام بروند اما حتما باید اول کتابهای خود امام را بخوانند؛ جوانان نباید از فیلتر افراد به امام برسند و وقتی شناخت نسبی از امام به دست آوردند میتوانند سراغ تحلیلها بروند و ببینند چه تحلیلی مناسب است.
عضو هیات علمی دانشگاه بوعلیسینا بیان کرد: متاسفانه جریانی در کشور راه افتاده است که میخواهد امان را به یک شخصیت تاریخی تبدیل کند؛ امام یک شخصیت تاریخی نیست و تفکرات ایشان هنوز زنده است.
وی یادآور شد: موفقیتهایی که جمهور اسلامی به دست اورده بر اساس اندیشههای امام بوده که بر اساس برداشت عمیق دینی با کمک افراد به وجود آمده است اما تعدادی دوست دارند امام فراموش شود و تنها چند خاطره از ایشان باقی بماند و توجه به ایشان کم شود.
پاشایی متذکر شد: در جریان دفاع مقدس، شهدا و رزمندگان برای یک جمله امام خمینی که "شما باید از ناموس و وطن خود دفاع کنید" بدون فشار خاصی، حاضر شدند، جان خود را هم فدا کنند؛ اندیشههای امام به جانها مینشست.
وی تاکید کرد: اندیشههای امام هنوز زنده است؛ امام گفت ما باید استکبارستیز باشیم که مشاهده کردیم، هرگاه استکبارستیزی اتفاق افتاد بر تواناییهای داخلی تکیه کردیم و توانستیم موفق شویم اما هر جا این اتفاق نیفتاد لطمه آن را خوردیم.
دکتر پاشایی خاطرنشان کرد: ما باید سعی کنیم برای بقای جمهوری اسلامی اندیشههای امام را زنده نگه داریم.
وی تصریح کرد: وقتی در اندیشههای امام دقت میکنیم، میبینیم بین اندیشههای ایشان و اندیشههای مقام معظم رهبری ارتباط بسیار نزدیکی وحود دارد و خط امان را رهبری عینا دنبال میکند.
پاشایی تشریح کرد: عملکرد رهبری کاملا با اندیشههای امام تطبیق دارد؛ اما یک سری افراد که بعد از امام منافعشان به خطر افتاد، اظهار نظرهای دارند و میگویند ما امام را قبول داریم اما رهبری را نه که این مساله سبقه تاریخی هم دارد و بعد از رحلت پیامبر هم اتفاق افتاد. بعضی دیگر هم مشکل تئوریک دارند.
خبرنگار: میرزایی