به گزارش بسنا و به نقل از هگمتانه، محله آقاجانی بیگ همدان نیز با قدمت 100 تا 150 ساله دچار تغییراتی شده است و به دلیل نزدیکی آن به بازار همدان، در حال حاضر به بافتی تجاری مبدل گشته است. این محله مسکونی از زمانی که خیابان بوعلی به پیادهراه تبدیل شده به عنوان مسیری برای عبور و مرور عابران پیاده و خودروها به مقصد خیابان بوعلی و میدان اصلی شهر شناخته شد. همین امر سبب شده است که ترافیک نسبتاً سنگینی بر این محله حاکم شود و کوچههای این محله و محلههای اطراف آن مانند سرپل یخچال به پارکینگ خودروها تبدیل شود.
متن زیر متن گفتگو با دکتر حسن سجادزاده، مدیرگروه شهرسازی دانشگاه بوعلی سینا است.
محله آقاجانی بیگ از جمله محلاتی است که هنوز هویت خود را حفظ کرده، چطور میتوان امیدوار بود که در سالهای آینده هم این محله مانند بسیاری محلههای دیگر از بین نرود؟
در شهر همدان بیش از 60 محله قدیمی داشتیم اما امروز تعداد انگشتشماری از آنها باقی ماندهاند که باید تمام تلاش مردم و مدیران شهری بر حفظ این محلهها باشد. برخی از این محلات دارای الگوی خطی بودهاند مانند محله آقاجانی بیگ که ازجمله محلات کامل شهر همدان به حساب میآمده است.
محله آقاجانی بیگ هنوز هم علیرغم تخریبهایی که در آن صورت گرفته محله کاملی است و ساختار طبیعی بر آن حاکم است. این محله دارای مسجد، سقاخانه، ساباط، بازارچه و... بوده که با اتصال به بازار در محور گردشگری نیز قرار میگیرد.
در حال حاضر احساس میشود که این محله روز به روز تغییرات بیشتری میکند اما باید سعی شود اندک بناهای باقی مانده و ساختار شکلی و ظاهری چمن محله آقاجانی بیگ حفظ شود که نقش مهمی در حفظ مجموعه محله دارد.
قدمت این محلات را میتوان از الگوی ساخت مسجد در آنها پیدا کرد و قدمت محله آقاجانی بیگ هم به دوره قاجار برمیگردد و برای حفظ محله و چمن آن بهتر است فضای وسیع و مرکز آن را به عنوان فضای سبز محلی در نظر گرفته و آن را تخریب نکنیم.
به نظر شما پیادهراه شدن خیابان بوعلی چه تأثیراتی بر محلههای همجوار این خیابان از جمله محله آقاجانی بیگ داشته است؟
این مسأله در مقیاس بافت تاریخی به یک چالش تبدیل شده است. ما خیابانها را به سمت خیابانهای انسانمدار با حضور کمتر خودروها سوق میدهیم اما به دلیل اینکه مدیریت کلان ترافیکی برای بافت قدیم تعریف نکردهایم، فشار زیادی به بافت اطراف اینگونه خیابانها وارد میکنیم.
نزدیک کردن خیابانها به مسیرهای پیادهمحور و انسانمدار به معنای روحیهبخشی به فضا با ویژگیهای انسانی است تا روحیه انسانی فضا ارتقا پیدا کند و تعاملی میان خودرو و انسان برقرار شود که این امر تنها با سنگفرش کردن خیابان و جلوگیری از ورود خودرو به آن امکانپذیر نیست.
برای پیادهمدار شدن خیابانها با حضور پررنگ انسانها، سادهترین راه حل سنگفرش کردن خیابان است اما این کار باعث میشود فشار ترافیکی خودروها بر بافت اطراف وارد شود به خصوص بافتهای هویتدار و محلههای قدیمی که تحت تأثیر این فشار به سمت تخریب و نابودی کشیده میشوند.
آیا ساخت پارکینگ طبقاتی در محله آقاجانی بیگ کمکی به اوضاع ترافیکی محله خواهد کرد؟
حفظ ساکنان اصیل هر محله یکی از اولویتهای پیادهمداری است. اگر پروژهای در یک بافت مسکونی اجرا میشود باید دید چقدر میتواند ساکنان اصلی محله را در آن مکان نگه دارد. اگر ساخت پروژه پارکینگ طبقاتی باعث مهاجرت اهالی اصیل محله آقاجانی بیگ شود یعنی این پروژه موفقیتآمیز نخواهد بود و فقط به عنوان یک مسکن به شکل مقطعی به رفع معضلات ترافیکی و پارکینگ آن محله کمک خواهد کرد.
راهاندازی پارکینگها در اکثر موارد منجر به هجوم بیشتر خودروها به محوطه دارای پارکینگ میشود و برای تسهیل حرکت خودروها نیاز است که بافت مورد تغییر قرار گیرد و بخشی از ساختمانها برای عریض شدن مسیر برداشته شوند.
اگر پارکینگ در محله مسکونی و دل بافت ساخته شود مانند محله آقاجانی بیگ، خانههای قدیمی محله برای ساخت پارکینگ تخریب میشوند. این در حالیست که اگر در لبههای بافت و جدارههای منطقه مانند لبه بلوار شهید مدنی ساخت پارکینگ انجام گیرد تخریب کمتری به دنبال خواهد داشت و خودروهای کمتری به دل بافت دعوت میشوند.
* چطور میتوانیم هویت محله آقاجانی بیگ را حفظ کنیم؟
یکی از راههای حفظ محلات سنتی کم کردن تراکم در اینگونه بافتهاست. ما باید تراکمفروشی را از بافت برداریم و مجوزهای تجاری را در این مناطق به حداقل برسانیم. نباید بافت محله آقاجانی بیگ بافت را با صدور مجوزهای تجاری فشردهتر کنیم.
تعریف عملکردهایی مثل بانکها، ساختمانهای پزشکان و... نیز به شکل فشرده در محدوده این بافت باعث میشود تراکم در بافت فشرده شود. بهتر است با تعریف شهرداری محدوده بافت و دربرگیری تمام محلات توسط این شهرداری برای حفظ هویت آنها تلاش کنیم.
ساختار و هویت محلههای قدیمی شهر همدان از جمله محله آقاجانی بیگ از هویت خیابانهای ما بسیار بالاتر و باارزشتر است، بنابراین باید برای حفظ محلههایی مانند آقاجانی بیگ، سرپل یخچال و... تلاش بیشتری کنیم.
درحال حاضر که محله آقاجانی بیگ مسیری برای عبور خودروها به سمت پیادهراه بوعلی ساخته است و نیاز به یک پارکینگ در این محله احساس میشود، راه حل چیست؟
احداث پارکینگ طبقاتی و کنترل فشار خودروها برای استفاده از پارکینگ در محله آقاجانی بیگ کار آسانی نخواهد بود و مدیریت شهری باید از پس آن برآید. ساخت پارکینگهای پرتابل که قابلیت جابهجایی دارند میتوانست به این مسأله کمک بزرگی کند. استفاده از حیاط مدارس در آن منطقه به عنوان پارکینگ در ساعاتی که مدارس تعطیل هستند نیز راه حل مناسبی برای رفع معضل پارک خوردرو در این گونه محلهها ست.
آیا محله آقاجانی بیگ پس از راهاندازی واحدهای تجاری پارکینگ طبقاتی رونق تجاری بیشتری پیدا میکند؟
محله آقاجانی بیگ یک محله مسکونی بوده که بخشی از آن به مانند سایر محلههای شهر همدان دارای بازارچه و مغازههای تجاری بود، اما نزدیک بودن این محله به بازار همدان و همجواری با میدان امام(ره) به عنوان میدان اصلی شهر باعث شد مجوزهای تجاری زیادی در این محله و محله سرپل یخچال صادر شود و عملاً این محدوده به ناحیهای تجاری تبدیل گردد. بنابراین پس از راهاندازی واحدهای تجاری پارکینگ میتوان گفت فعالیتهای تجاری در محله آقاجانی بیگ به مسأله اساسی تبدیل میشود.