پایگاه خبری دانشگاه بوعلی سینا- بسنا

دکتر محمد خانجانی عضو هیأت علمی و استادتمام گروه گیاهپزشکی دانشگاه بوعلی‌سینا و مدیر عامل شرکت دانش‌بنیان عوامل مهار زیستی هگمتانه در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار بسنا گفت: شرکت ما تحت عنوان دانش‌بنیان عوامل مهار زیستی است؛ بنابراین زمینه کاری آن تولید عوامل بیولوژیک مورد نیاز عوامل حفاظت‌شده مانند گلخانه‌ها است که با به‌کارگیری عوامل تولید شده در این شرکت ما می‌توانیم محصول سالم و بدون باقی‌مانده از سم را تولید کنیم.

وی تبیین کرد: تولید محصول به این روش این حسن را دارد که ایمنی غذایی لازم را برای مصرف‌کنندگان فراهم می‌کند یعنی دیگر دغدغه این را از حیث داشتن باقی‌مانده سم که بعضاً باعث مشکلات بهداشتی و اختلال در سلامت مردم می‌شود را دربرندارد؛ چرا که ساده‌ترین چیزی که اکنون باقی‌مانده سموم در جوامع ایجاد می‌کند، بروز سرطان است.

خانجانی یادآور شد: ثابت‌شده است که باقی‌مانده سموم در مواد غذایی باعث سرطان می‌شود و به همین دلیل هم در ممالک پیشرفته در محیط‌های حفاظت‌شده مانند گلخانه‌ سم استفاده نمی‌کنند زیرا در گلخانه دمای شب و روز نوسان کمتری دارد؛ نوسان دما در محیط‌های بیرون نوسان بیشتر است و این امر در غیرسمی‌شدن ماده آفت‌کش دخالت داشته باشد. ضمن اینکه در محیط‌های بیرون نور خورشید دخیل است اما در گلخانه نور مصنوعی وجود دارد و نسیم باد و‌ عوامل بیولوژیکی در محیط بیرون در داخل خاک‌های ما وجود دارد اما در گلخانه نیست. به این دلایل در دنیا در روش کنترل آفات تجدیدنظر شده است و در اکثر ممالک پیشرفته تنها روشی که برای مهارت آفات استفاده می‌شود، استفاده از عوامل کنترل‌کننده طبیعی است.

وی عنوان کرد: شرکت دانش‌بنیان عوامل مهار زیستی هگمتانه که اکنون در آن فعالیت داریم و در دانشگاه بوعلی‌سینا مستقر است و بنده هم به عنوان عضو هیأت علمی دانشگاه مدیر عامل آن شرکت هستم؛ در گذشته با یک عامل بیولوژیک شروع کردیم اما اکنون خوشبختانه بسته لازم عوامل بیولوژیک یا به عبارتی یک سبد بیولوژیک که متشکل از عوامل مختلف است که چهار سن شکارگر و سه کنه شکارگر است را به صورت انبوه تولید می‌کنیم. امسال سال تولید انبوه این محصولات است و ما به عینه جهش تولید را در شرکتمان به ظهور و بروز رساندیم.

مدیر عامل شرکت دانش‌بنیان عوامل مهار زیستی هگمتانه تشریح کرد: در سالی که ما در آن هستیم، تنها برای گلخانه‌های استان اصفهان (که بیشترین مقدار در سال جاری بود) حدود ۱۶۰ هکتار تولید محصول سالم داشتیم و عامل بیولوژیک آن را ما تأمین کردیم. در استان یزد حدود ۹۰ هکتار تولید محصول سالم داشتیم؛ همچنین در استان‌های خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، مرکزی، مازندران، تهران و ... هم فعالیت داشتیم.

وی تصریح کرد: قبلاً ما حدود ۱ میلیون دلار هزینه واردات عوامل بیولوژیک از طریق دو شرکت خارجی آن هم در درصد بسیار محدود و چیزی در حدود ۱۲ هکتار در استان‌های تهران و اصفهان داشتیم؛ خوشبختانه با به دست آوردن دانش فنی عوامل بیولوژیک ۷ عامل فنی استراتژیک تولید محصول سالم در گلخانه را داریم و این فناوری ما را به جرگه مجموعه کشورهای درون این دانش قرار داده است.

عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا اعلام کرد: در کشورهایی که صاحب این دانش فناوری بیولوژیکی هستند و این دانش را بومی‌سازی کرده‌اند دیوار مراکزی که این دانش در آن قرار دارد، از دیوار مراکز پادگان‌هایشان بلندتر و مستقرتر است زیرا در حال حاضر در دنیا اقتصاد حرف اول را می‌زند.

وی تاکید کرد: خوشبختانه در حال حاضر ما برای تولید عوامل بیولوژیک به هیچ جای دنیا وابسته نیستیم و خودمان صاحب این دانش شدیم.

دکتر خانجانی تشریح کرد: از مزایای تولید عوامل بیولوژیک می‌توان به ایجاد شغل قابل‌توجه برای اکثر مناطق کشور در بخش‌های تولید گلدانه و نظارت است به علاوه در شرکت هم چند نفر در بخش تولید محصول همکاری می‌کنند؛ ضمن اینکه هشت دانشجوی دکتری ما از ابتدای ورود به دانشکده تا زمان فارغ‌التحصیلی دارای حقوق هستند که باعث شده کسانی که در دانشگاه ما و در این رشته وارد می‌شوند، با توانمندی‌ خارج شوند و روی پای خود بایستند و این کار را توسعه دهند.

وی تصریح کرد: حسن بعدی این کار جلوگیری از خروج مبالغ بالایی از ارز است؛ ما در زمینه کارآفرینی صاحب تعداد قابل توجهی شغل شدیم، در زمینه تولید محصول سالم هم ما ایمنی غذایی را فراهم کردیم و از همه مهم‌تر صادرات محصولات کشاورزی‌مان را بیمه کردیم و در زمینه حفظ محیط‌زیست بزرگترین قدم را برداشتیم زیرا به دلیل مسائلی که آفت‌کش‌ها و اثرات مخرب آن‌ها که روی محیط‌زیست دارند، زنگ خطر نابودی محیط‌زیست در دنیا نواخته شده بود. در زمینه عدم واردات سم هم صرفه‌جویی ارزی ایجاد می‌شود.

محمد خانجانی گفت: ما هر عامل بیولوژیکی که به طبیعت اضافه کنیم، در واقع کمکی یه تنوع زیستی است؛ به عنوان نمونه ما در شش ماه اول سال جاری از یک عامل بیولوژیک ۲۵۰ میلیون رهاسازی داشتیم و در مجموع باعث حفظ محیط‌زیست و تنوع زیستی شدیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی‌سینا توضیح داد: ما در علم خودمان می‌گوییم اکوسیستمی پایدارتر است که از تنوع بیشتری برخوردار باشد؛ هر چه تنوع زیستی بیشتر باشد آسیب‌پذیری کمتر است به همین دلیل در جنگل ما مشکل زیادی نداریم. در باغ‌ها و مزارع مقدار مشکلات بیشتر می‌شود و در نهایت در گلخانه‌ها بیشتر از مزارع و باغ‌ها مشکل وجود دارد. ما در گلخانه پتانسیل خسارتی آفات را چند برابر می‌بینیم زیرا محیط مطلوبی که برای رشد گیاه فراهم شده مناسب رشد حشرات گیاه‌خوار و آفات نیز هست.

وی ادامه داد: ما با این روش می‌توانیم محصول ایمنی را هم برای مصرف‌کنندگان داخل و هم مصرف‌کنندگان خارج از کشور فراهم کنیم.

محمد خانجانی خاطرنشان کرد: از نظر بنده یکی از راه‌های انگیزه‌مند کردن دانشجویان این است که در محیط تحصیل آن‌ها با نیاز و مشکلات جامعه آشنا شوند تا به تحصیل امیدوارتر شوند؛ همچنین دانشجویان متناسب با نیاز بازار یا جامعه خود را سازگارتر می‌کنند و دانشی که با بازار کار و جامعه هدف نیاز دارد تخصص‌های لازم را می‌بینند و در آینده دغدغه کار نخواهند داشت.

وی تبیین کرد: جامعه به مقاله ما نیاز ندارد بلکه به حل مشکلش نیاز دارد. ما باید ببینیم جامعه هدف ما به چه چیزی نیاز دارد؛ در حال حاضر دانشگاه‌های نسل سه و نسل چهار در این زمینه فعالیت می‌کنند و هدایت دانشجو انجام می‌شود.

خانجانی در ادامه بیان داشت: خوشبختانه در این زمینه هم دانشگاه بوعلی‌سینا در کشور پیشرو است؛ زیرا ما علاوه بر اینکه نیاز بازار را تأمین می‌کنیم، نیاز دانشگاه‌هایی همچون تهران، تربیت‌ مدرس، اهواز، زابل و ... که در این زمینه می‌خواهند کار خود را شروع کنند، نیز بدون دریافت هزینه برآورده می‌کنیم.

خبرنگار: میرزایی