معاون دانشجویی دانشگاه بوعلی‌سینا در همایش دانشگاه عاری از دخانیات تاکید کرد:
سیگار پلکان ابتلا است/ اعتیاد مدرن شده است/ شرمنده‌سازی اجتماعی پیونددهنده برای مواجهه با موضوعی مانند سیگار الزامی است
دکتر اسدالله نقدی تاکید کرد: مصرف‌کنندگان سیگار جزو پردامنه‌ترین خانواده متنوع مواد دخانی و پلکان شدیدتر، اعتیاد هستند. سیگار در قدم اول شاید بی‌اهمیت نشان داده شود، اما تحقیقات ملی ستاد مبارزه با مواد مخدر و تحقیقات روانشناسان و جامعه‌شناسان نشان می‌دهد که سیگار پلکان ابتلا است.
تاریخ انتشار: ۱۱:۲۳ - ۲۸ تير ۱۴۰۰
به گزارش خبرنگار بسنا، دکتر اسدالله نقدی معاون دانشجویی و عضو هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه بوعلی‌سینا در همایش دانشگاه عاری از دخانیات، آسیب‌های اجتماعی و روانی که به همت مرکز مشاوره دانشگاه بوعلی‌سینا در سالن جلسات فجر و به طور همزمان به صورت مجازی برگزار شد، در رابطه با رویکرد مناسب در مواجهه با سیگار، رویکرد شرمنده‌سازی اجتماعی پیونددهنده را مطرح کرده و اظهار داشت: موضوع دخانیات و مصرف مواد اعتیادآور سابقه‌ای به طول عمر بشر دارد. امروز بشریت بحران‌های زیادی از جمله بحران محیط‌زیست، نظامی، کرونا و ... را تحمل می‌کند.
وی افزود: در دنیا حدود یک میلیارد فقیر، یک میلیارد حاشیه‌نشین، یک میلیارد استفاده‌کننده از مواد دخانی و اعتیادآور و یک میلیارد معلول داریم که عدد بزرگی است و بنده از آن‌ها تحت عنوان میلیونر‌های جهانی صحبت می‌کنم.
معاون دانشجویی دانشگاه بوعلی‌سینا متذکر شد: ادعای ما در سال ۱۴۰۰ پرداختن به این نیست که دانشگاه بوعلی‌سینا دانشگاه عاری از دخانیات است، بلکه ما به سمت پیشگیری حرکت می‌کنیم و به عنوان هنجارسازی اولین دانشگاهی در ایران هستیم که به این سمت حرکت کردیم.
وی بیان داشت: مرکز مشاوره و سلامت دانشگاه بوعلی‌سینا اقدامات زیادی در این رابطه انجام داد. البته دانشگاه تهران هم به لحاظ ایده‌پردازی پیشگام بود، اما دانشگاه بوعلی‌سینا اولین دانشگاهی بود که برای این طرح اعلام آمادگی کرد.
نقدی یادآور شد: در رابطه با آسیب‌های اجتماعی و روانی از جمله مصرف سیگار و سومصرف مواد مخدر، نگاه و نگرش‌های متفاوتی وجود دارد. حداقل در سه حوزه جامعه‌شناسی، روانشناسی و حقوق نگرش‌ها و نگاه‌ها پردامنه است. در حوزه روانشناسی به اختلالات شخصیتی و روانی و رابطه آن با آسیب‌ها نگاه می‌شود، در حوزه علم حقوق از ناحیه قانونی و غیرقانونی بودن به آن نگاه می‌کنند و موضوع جرم و تخلف مطرح می‌شود و در دانش اجتماعی به عنوان یک انحراف و بیماری به آن نگاه می‌کنند و در سطوح جدی‌تر آن به عنوان هنجارشکنی و عدول از هنجار‌های اجتماعی دیده می‌شود.
وی تشریح کرد: استفاده از دخانیات در همه جوامع و زمان‌ها به یک اندازه نکوهش نشده و میزان آن تغییر پیدا کرده است؛ در گذشته وقتی جوانی می‌خواست شروع به سیگار کشیدن کند، احتمالا این اتفاق در سنین بالا بود و قبح اجتماعی بالایی داشت.
اسدالله نقدی ادامه داد: من به عنوان دانش‌آموخته علوم اجتماعی از زاویه دانش اجتماعی به مصرف سیگار و دخانیات نگاه می‌کنم. در حوزه سیگار اتفاقات زیادی افتاده و الگوی مصرف عوض شده است.
معاون دانشجویی دانشگاه تاکید کرد: مصرف‌کنندگان سیگار جزو پردامنه‌ترین خانواده متنوع مواد دخانی و پلکان شدیدتر، اعتیاد هستند. سیگار در قدم اول شاید بی‌اهمیت نشان داده شود، اما تحقیقات ملی ستاد مبارزه با مواد مخدر و تحقیقات روانشناسان و جامعه‌شناسان نشان می‌دهد که سیگار پلکان ابتلا است؛ سیگار از این زاویه برای ما مهم است که نزدیک به چهار و نیم میلیون نفر به دلایل مختلف با مصرف سیگار در دنیا از بین می‌روند و ما در دانشگاه‌ها از این زاویه به بحث سیگار و پیشگیری از آن نگاه و احساس نگرانی می‌کنیم.
وی اظهار کرد: در آمار‌ها می‌بینیم الگوی مصرف سیگار تغییر کرده است و سن ابتلا و استفاده کاهش پیدا کرده و جنس ابتلا و استفاده در حال تغییر است و از زنانه‌شدن مصرف دخانیات و مواد اعتیادآور صحبت کرده‌اند. امروزه زنان در کافی‌شاپ‌ها و سفره‌خانه‌ها با افتخار دخانیات مصرف می‌کنند و از این زاویه ما مراکز مشاوره و معاونت‌های دانشجویی باید دقیق باشیم و به این تغییرات الگو‌های مصرف توجه و نحوه مواجهه با آن را مدیریت کنیم.
دکتر نقدی ادامه داد: بعد از موضوع تغییرات الگو، موضوع پیامد‌ها و آثار جامعه‌ای که از آن صحبت‌می‌کنیم، یعنی جامعه دانشجویی مطرح می‌شود بنابراین تحلیل علل، مکانیزم‌ها و پیامد‌های ابتلای این آسیب باید برای ما مهم باشد.
وی تصریح کرد: آسیب اجتماعی چیزی است که سلامت اجتماعی، اقتصادی و روانی یک جمع و گروه یا جامعه را تهدید کند. ممکن است ۱۰ نفر سیگاری در یک دانشگاه، خوابگاه یا سرای دانشجویی که بیش از هزار نفر دانشجو دارد، اهمیتی نداشته باشد، اما وقتی تعداد افراد سیگاری به ۱۰۰ نفر رسید، پدیده اجتماعی به مسأله اجتماعی تبدیل شده است.
عضو هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه بوعلی‌سینا خاطرنشان کرد: ما در آسیب‌های اجتماعی یک پدیده اجتماعی، یک مسأله اجتماعی و یک بحران اجتماعی داریم؛ ده نفر بیکار که یک پدیده اجتماعی است، در یک شهر اهمیتی ندارد، اما وقتی ۱۰ هزار نفر شدند، تبدیل به مسأله اجتماعی شده است و وقتی صدهزار نفر شدند، به بحران اجتماعی تبدیل می‌شود.
وی بیان داشت: تحقیقات مختلف تجربی در دانشگاه‌ها نشان می‌دهد که گرایش به سیگار دوره‌های در دوره دانشجویی و دوره سربازی مهم هستند؛ موضوع دوری از خانواده و نظارت خانواده در این زمینه اهمیت دارد و ما با یک روند جهانی تغییرات الگویی مواجهیم که ایران هم از آن‌ها تبعیت می‌کند.
دکتر نقدی گفت: مطالعات تجربی نشان می‌دهد که موضوع دوستان، محیط اجتماعی، قبح اجتماعی محیط و جامعه نسبت به مصرف سیگار و مواد مخدر، داشتن والدین سیگاری و مصرف‌کننده مواد مهم است. در برخی از مناطق دخانیات و مواد مخدر به عنوان مداوا و در برخی مناطق به عنوان نشانه تمدن و تمکن است. این مسأله اجتماعی ناشی از کژرفتاری است و کسانی بیشتر آسیب می‌بینند که آمادگی روانی، بدنی و اجتماعی بیشتری دارند.
وی متذکر شد: اعتیاد مدرن شده است؛ امروز اعتیاد تنها سیگار و قلیان نیست اعتیاد اینترنتی و به فضا‌های مجازی هم داریم البته کارکرد‌های مثبت هیچ‌کدام را نباید فراموش کنیم.
نقدی اعلام کرد: آمار‌های سراسری نشان می‌دهد حدود یک‌سوم از دانشجویان پسر ما و همچنین روند روبه افزایش دانشجویان دخترِ ما در مصرف دخانیات نشان می‌دهد پس باید به این موضوع دقت و توجه بیشتری داشته باشیم؛ رویکرد پیشنهادی بنده، شرمنده‌سازی و هنجارسازی اجتماعی است. خوشبختانه همچنان در فرهنگ ایرانی و دانشگاهی ما، هنوز سیگار و مصرف آن قبح دارد.
وی افزود: ما با برنامه‌های فرهنگی که به همت مرکز مشاوره، معاونت فرهنگی و معاونت اجتماعی برگزار کردیم، دانشجویان اندکی که مصرف مواد دخانی دارند، در فضایی که احساس بی‌حرمتی به فضای دانشگاه و مصوبه دولت -مبنی بر ممنوعیت استعمال دخانیات در فضا‌های عمومی و دولتی- می‌کنند. قاعدتا این ممنوعیت اجتماعی و اخلاقی باید در فضای علم‌آموزی دانشگاه بیشتر باشد. بر اساس نظریات موجود پیشنهاد ما استفاده از کمیته انضباطی در مرحله آخر است؛ ولی قبل از آن، یک فضای قبح اجتماعی و به اصطلاح نظریه‌پردازی شرمنده‌سازی پیونددهنده باید ایجاد شود.
معاون دانشجویی دانشگاه بوعلی‌سینا تاکید کرد: ما نباید دانشجویانی که مبتلا به سیگار یا مواد دخانی شدند را منزوی یا طرد کنیم، زیرا ممکن است آن‌ها به پلکان‌های بالاتری از ابتلا سوق پیدا کنند، اما شرمنده‌سازی اجتماعی پیونددهنده در برابر افتراقی برای مواجهه با موضوعی مانند سیگار در سه سطح مداخله کلان، میانی و خرد در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی الزامی است.
خبرنگار: میرزایی
وی افزود: در دنیا حدود یک میلیارد فقیر، یک میلیارد حاشیه‌نشین، یک میلیارد استفاده‌کننده از مواد دخانی و اعتیادآور و یک میلیارد معلول داریم که عدد بزرگی است و بنده از آن‌ها تحت عنوان میلیونر‌های جهانی صحبت می‌کنم.
معاون دانشجویی دانشگاه بوعلی‌سینا متذکر شد: ادعای ما در سال ۱۴۰۰ پرداختن به این نیست که دانشگاه بوعلی‌سینا دانشگاه عاری از دخانیات است، بلکه ما به سمت پیشگیری حرکت می‌کنیم و به عنوان هنجارسازی اولین دانشگاهی در ایران هستیم که به این سمت حرکت کردیم.
وی بیان داشت: مرکز مشاوره و سلامت دانشگاه بوعلی‌سینا اقدامات زیادی در این رابطه انجام داد. البته دانشگاه تهران هم به لحاظ ایده‌پردازی پیشگام بود، اما دانشگاه بوعلی‌سینا اولین دانشگاهی بود که برای این طرح اعلام آمادگی کرد.
نقدی یادآور شد: در رابطه با آسیب‌های اجتماعی و روانی از جمله مصرف سیگار و سومصرف مواد مخدر، نگاه و نگرش‌های متفاوتی وجود دارد. حداقل در سه حوزه جامعه‌شناسی، روانشناسی و حقوق نگرش‌ها و نگاه‌ها پردامنه است. در حوزه روانشناسی به اختلالات شخصیتی و روانی و رابطه آن با آسیب‌ها نگاه می‌شود، در حوزه علم حقوق از ناحیه قانونی و غیرقانونی بودن به آن نگاه می‌کنند و موضوع جرم و تخلف مطرح می‌شود و در دانش اجتماعی به عنوان یک انحراف و بیماری به آن نگاه می‌کنند و در سطوح جدی‌تر آن به عنوان هنجارشکنی و عدول از هنجار‌های اجتماعی دیده می‌شود.
وی تشریح کرد: استفاده از دخانیات در همه جوامع و زمان‌ها به یک اندازه نکوهش نشده و میزان آن تغییر پیدا کرده است؛ در گذشته وقتی جوانی می‌خواست شروع به سیگار کشیدن کند، احتمالا این اتفاق در سنین بالا بود و قبح اجتماعی بالایی داشت.
اسدالله نقدی ادامه داد: من به عنوان دانش‌آموخته علوم اجتماعی از زاویه دانش اجتماعی به مصرف سیگار و دخانیات نگاه می‌کنم. در حوزه سیگار اتفاقات زیادی افتاده و الگوی مصرف عوض شده است.
معاون دانشجویی دانشگاه تاکید کرد: مصرف‌کنندگان سیگار جزو پردامنه‌ترین خانواده متنوع مواد دخانی و پلکان شدیدتر، اعتیاد هستند. سیگار در قدم اول شاید بی‌اهمیت نشان داده شود، اما تحقیقات ملی ستاد مبارزه با مواد مخدر و تحقیقات روانشناسان و جامعه‌شناسان نشان می‌دهد که سیگار پلکان ابتلا است؛ سیگار از این زاویه برای ما مهم است که نزدیک به چهار و نیم میلیون نفر به دلایل مختلف با مصرف سیگار در دنیا از بین می‌روند و ما در دانشگاه‌ها از این زاویه به بحث سیگار و پیشگیری از آن نگاه و احساس نگرانی می‌کنیم.
وی اظهار کرد: در آمار‌ها می‌بینیم الگوی مصرف سیگار تغییر کرده است و سن ابتلا و استفاده کاهش پیدا کرده و جنس ابتلا و استفاده در حال تغییر است و از زنانه‌شدن مصرف دخانیات و مواد اعتیادآور صحبت کرده‌اند. امروزه زنان در کافی‌شاپ‌ها و سفره‌خانه‌ها با افتخار دخانیات مصرف می‌کنند و از این زاویه ما مراکز مشاوره و معاونت‌های دانشجویی باید دقیق باشیم و به این تغییرات الگو‌های مصرف توجه و نحوه مواجهه با آن را مدیریت کنیم.
دکتر نقدی ادامه داد: بعد از موضوع تغییرات الگو، موضوع پیامد‌ها و آثار جامعه‌ای که از آن صحبت‌می‌کنیم، یعنی جامعه دانشجویی مطرح می‌شود بنابراین تحلیل علل، مکانیزم‌ها و پیامد‌های ابتلای این آسیب باید برای ما مهم باشد.
وی تصریح کرد: آسیب اجتماعی چیزی است که سلامت اجتماعی، اقتصادی و روانی یک جمع و گروه یا جامعه را تهدید کند. ممکن است ۱۰ نفر سیگاری در یک دانشگاه، خوابگاه یا سرای دانشجویی که بیش از هزار نفر دانشجو دارد، اهمیتی نداشته باشد، اما وقتی تعداد افراد سیگاری به ۱۰۰ نفر رسید، پدیده اجتماعی به مسأله اجتماعی تبدیل شده است.
عضو هیات علمی گروه جامعه‌شناسی دانشگاه بوعلی‌سینا خاطرنشان کرد: ما در آسیب‌های اجتماعی یک پدیده اجتماعی، یک مسأله اجتماعی و یک بحران اجتماعی داریم؛ ده نفر بیکار که یک پدیده اجتماعی است، در یک شهر اهمیتی ندارد، اما وقتی ۱۰ هزار نفر شدند، تبدیل به مسأله اجتماعی شده است و وقتی صدهزار نفر شدند، به بحران اجتماعی تبدیل می‌شود.
وی بیان داشت: تحقیقات مختلف تجربی در دانشگاه‌ها نشان می‌دهد که گرایش به سیگار دوره‌های در دوره دانشجویی و دوره سربازی مهم هستند؛ موضوع دوری از خانواده و نظارت خانواده در این زمینه اهمیت دارد و ما با یک روند جهانی تغییرات الگویی مواجهیم که ایران هم از آن‌ها تبعیت می‌کند.
دکتر نقدی گفت: مطالعات تجربی نشان می‌دهد که موضوع دوستان، محیط اجتماعی، قبح اجتماعی محیط و جامعه نسبت به مصرف سیگار و مواد مخدر، داشتن والدین سیگاری و مصرف‌کننده مواد مهم است. در برخی از مناطق دخانیات و مواد مخدر به عنوان مداوا و در برخی مناطق به عنوان نشانه تمدن و تمکن است. این مسأله اجتماعی ناشی از کژرفتاری است و کسانی بیشتر آسیب می‌بینند که آمادگی روانی، بدنی و اجتماعی بیشتری دارند.
وی متذکر شد: اعتیاد مدرن شده است؛ امروز اعتیاد تنها سیگار و قلیان نیست اعتیاد اینترنتی و به فضا‌های مجازی هم داریم البته کارکرد‌های مثبت هیچ‌کدام را نباید فراموش کنیم.
نقدی اعلام کرد: آمار‌های سراسری نشان می‌دهد حدود یک‌سوم از دانشجویان پسر ما و همچنین روند روبه افزایش دانشجویان دخترِ ما در مصرف دخانیات نشان می‌دهد پس باید به این موضوع دقت و توجه بیشتری داشته باشیم؛ رویکرد پیشنهادی بنده، شرمنده‌سازی و هنجارسازی اجتماعی است. خوشبختانه همچنان در فرهنگ ایرانی و دانشگاهی ما، هنوز سیگار و مصرف آن قبح دارد.
وی افزود: ما با برنامه‌های فرهنگی که به همت مرکز مشاوره، معاونت فرهنگی و معاونت اجتماعی برگزار کردیم، دانشجویان اندکی که مصرف مواد دخانی دارند، در فضایی که احساس بی‌حرمتی به فضای دانشگاه و مصوبه دولت -مبنی بر ممنوعیت استعمال دخانیات در فضا‌های عمومی و دولتی- می‌کنند. قاعدتا این ممنوعیت اجتماعی و اخلاقی باید در فضای علم‌آموزی دانشگاه بیشتر باشد. بر اساس نظریات موجود پیشنهاد ما استفاده از کمیته انضباطی در مرحله آخر است؛ ولی قبل از آن، یک فضای قبح اجتماعی و به اصطلاح نظریه‌پردازی شرمنده‌سازی پیونددهنده باید ایجاد شود.
معاون دانشجویی دانشگاه بوعلی‌سینا تاکید کرد: ما نباید دانشجویانی که مبتلا به سیگار یا مواد دخانی شدند را منزوی یا طرد کنیم، زیرا ممکن است آن‌ها به پلکان‌های بالاتری از ابتلا سوق پیدا کنند، اما شرمنده‌سازی اجتماعی پیونددهنده در برابر افتراقی برای مواجهه با موضوعی مانند سیگار در سه سطح مداخله کلان، میانی و خرد در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی الزامی است.
خبرنگار: میرزایی