پایگاه خبری دانشگاه بوعلی سینا- بسنا

به گزارش بسنا و به نقل از ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین علی نصیری، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه، اقدام به پاسخ‌گویی به شبهه خروج احوالات شخصیه پیامبر(ص) از حوزه عصمت و سنت، به شرح زیر کرده است:

در ابتدا باید گفت که این موضوع ریشه تاریخی دارد و در میان اهل سنت در دایره وسیع مطرح شده و به صورت خیلی محدود نیز از سوی عالمان شیعی طرح شده است.

چون دامنه سنت برآیند عصمت است، پس عصمت را باید ببینیم که تا کجا است تا به سنت برسیم. دلیل عقلی و در کنارش دلیل وحیانی را به صورت اجمالی بیان کردیم. به یک نمونه از ادله روایی اکتفا می‌کنم و بعد وارد بحث بعدی می‌شوم. در کافی شریف در جلد اول، روایاتی وجود دارد که یکی از جامع‌ترین آنان این روایتی است که فضیل بن یسار می‌گوید از امام صادق شنیدم که فرمودند خداوند پیامبر(ص) را خوب ادب کرده است. در حقیقت اینجا برهان «لِم» مطرح شده است و دارد شخصیت پیامبر(ص) را از بالا توضیح می‌دهد و تعبیر رسول خدا(ص) که فرمود: «ادبنی ربی فاحسن تادیبی» نیز ناظر به همین مسئله است و مانند آیاتی است که خداوند به موسی(ع) فرمود «وَ اصْطَنَعْتُكَ لِنَفْسِي»، یعنی خدا به دست خودش شالوده این انسان را سامان داد. حضرت علی(ع) نیز در خطبه قاصعه فرمود از آغاز طفولیت، خدا بزرگترین فرشته‌اش را فرستاد تا به پیامبر(ص) همه شئونات را بیاموزد.

خداوند ادب را در رسول خدا (ص) به اکمال رساند

اینکه در روایت فرمود خداوند به پیامبر(ص) خود ادب آموخت، دیگر محدوده خاصی ندارد که بگوییم صرفاً حالات عمومی، فردی، شخصی و ... را شامل می‌شود. این تادیب توسعه دارد و در ادامه فرمود: پس از اینکه خداوند این ادب را کامل کرد، فرمود «وَ إِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظيمٍ». چون آن ادب را کامل کرد و به مقام عصمت رسید و آینه تمام‌نمای حق شد، خدا امر دین و امت را به او سپرد. این روایت تا اینجای کار جواب همه حرف‌های بی‌ربط عموم اهل سنت است که گویی امر امت و یا امر دنیای امت را از حوزه رسالت و دعوت و هدایت پیامبر(ص) خارج می‌کنند و پیدا است امر دین و امت یعنی همه‌چیز.

چون نقش پیامبر(ص) این است که امور را تدبیر و تمشیت کند و این تمشیت هم محدوده خاصی ندارد، چنانکه در روایت به آیه «وَ مَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ مَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا» اشاره شده است و این روایت نشان می‌دهد برداشتی که در جلسات قبل از آیه کردیم، درست بوده است. یعنی وقتی اخلاق رسول خدا(ص) عالی شد، خداوند نیز به تعبیری این چک سفید را به او داد و فرمود هرچه او آورد، بپذیرید و از هرچه نهی کرد، شما نیز بر حذر باشید و این مسئله و شمول آن، احوال شخصی و ... ندارد. در ادامه روایت فرمود او از ناحیه خدا تسدید شده است و در هیچ شأنی در حوزه رسالتش لغزش و تزلزل ندارد.

در بخش دیگری از این روایت آمده است که رسول خدا(ص) در مورد بیشتر شدن رکعات نماز، مدت زمان روزه از یک ماه به دو ماه و مسائلی از این فرمایشاتی داشتند که خداوند نیز قبول می‌کنند و از این تعبیرات در این روایت فراوان وجود دارد که خداوند پس از درخواست رسول خدا(ص) می‌فرمود من نیز همین را می‌خواهم. یک نمونه دیگر در باب شراب است که خداوند فقط عصاره انگور را حرام کرد، اما رسول خدا(ص) به حرام بودن همه مسکرات قائل شد و خداوند نیز پذیرفت.

این روایت چه می‌گوید؟ جایگاه شخصیت پیامبر(ص) را ببینید که در چه منزلتی است. اینکه شما تعبیر کردید که پیامبر(ص) نعوذ بالله به مثابه یک عروسک است، این یعنی عروسک خیمه شب‌بازی که نخ‌ها را در بالا دارند کنترل می‌کنند، اما آن تصویر شما با این روایت می‌سازد؟ بالاتر از تشریع نماز که چیزی نداریم، بالاتر از اینکه بیاید و برنامه حرام‌های خدا را توسعه دهد که نداریم. پیامبر(ص) در حوزه نماز که بالاترین نماد دینداری است، توسعه ایجاد کرد، حال آیا می‌شود گفت که ایشان نعوذ بالله به مثابه یک عروسک است؟

پیامبر (ص) آینه تمام‌نمای حق است

کسی که در حوزه شرع این اجازه را دارد، آیینه تمام‌نمای حق است و در مورد حدیث قرب نوافل نیز روایت داریم که هر بنده مومنی که به نوافل اهتمام داشته باشد، خداوند گوش و چشم و زبان او می‌شود. حال چطور ممکن است که برای پیامبر(ص) چنین مسئله‌ای صادق نباشد؟ آیا از این روایات می‌شود یک عروسک خیمه شب‌بازی درست کرد؟ رسول خدا(ص) به یکی از اصحاب که روایات را نمی‌نوشت، فرمود بنویس که جز حق از دهان من بیرون نمی‌آید.

بنابراین، ایشان آیه تمام‌نمای حق است و با توجه به این روایات و آیاتی که بیان شد، می‌توان معنای «ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى‌ إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحى‌» را فهمید.

بنابراین اینطور نیست که پیامبر(ص) در تصمیمات خود خطا کرده باشد. در مواردی هم که خداوند به مشورت کردن توصیه می‌کند، در ادامه می‌گوید که زمانی که عزم کردی، به خدا توکل کن و اینجا ادب پیامبر(ص) را می‌خواهد برساند. حتی در جنگی که شکست خورد نیز شکستی در کار نبود. بنابراین تصویری که قرآن از رسول خدا(ص) ترسیم می‌کند، به نحوی نیست که ثابت کند ایشان دچار نسیان، خطا و لغزش می‌شوند که کسی بگوید ممکن است خشم و غضب بیجا داشته باشد.